kontrolapodatkowa.pl

Twój przyjaciel w sporze z fiskusem

W dniu 8 lutego 2016 roku na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Łódzkiego odbyła się 120 Konferencja podatkowa “Ordynacja podatkowa – ostatnie zmiany”, zorganizowana przez Centrum Dokumentacji i Studiów Podatkowych w Łodzi. W tym dniu uniwersyteckie mury miały zaszczyt gościć grono wybitnych ekspertów w dziedzinie prawa podatkowego, w tym przedstawicieli doktryny, sędziów sądów administracyjnych oraz reprezentantów zawodów prawniczych (doradców podatkowych, adwokatów i radców prawnych) na co dzień zajmujących się praktycznymi aspektami stosowania tych przepisów, a także delegatów organów podatkowych. W kolejnych odsłonach zostaną przedstawione krótkie podsumowania wniosków, jakie wyłoniły się w ramach zaprezentowanych wystąpień prelegentów, jak również pojawiły się w trakcie ożywionych dyskusji uczestników konferencji.

Pierwszej części konferencji przewodniczył, a także wygłosił otwierający referat prof. dr hab. Adam Mariański – partner w Kancelarii Mariański Group. Niniejsze wystąpienie zostało poświęcone instytucji pełnomocnictwa w Ordynacji podatkowej, ze szczególnym uwzględnieniem praktycznego znaczenia wprowadzanych zmian dla podatnika, pełnomocnika oraz organu podatkowego. Na wstępie zwrócono uwagę, że już od dawna postulowane były argumenty przemawiające za koniecznością zmian w zakresie pełnomocnictw, ponieważ dotychczas funkcjonujące rozwiązania, które zostały przeniesione z kodeksu postępowania administracyjnego okazały się być zbyt archaiczne i nie przystawały do potrzeb profesjonalnej obsługi podatników oraz wymagań pełnomocników.

Ustawodawca wyszedł naprzeciw takim oczekiwaniom, wprowadzając w miejsce dotychczas obowiązujących przepisów zupełnie nowy rozdział 3a – Pełnomocnictwo w dziale IV Postępowanie podatkowe, gdzie po raz pierwszy bezpośrednio w Ordynacji podatkowej dokonano podziału na pełnomocnika ogólnego (w tym zakresie przepisy wejdą w życie 1 lipca 2016 r.), pełnomocnika szczególnego oraz pełnomocnika do  doręczeń (w tym zakresie przepisy weszły już w życie 1 stycznia 2016 r.).

Podkreślono przy tym, jak ważną rolę w praktyce, będzie odgrywał pełnomocnik ogólny. Otóż dotychczas było tak, iż między datą zakończenia kontroli podatkowej, a przed wszczęciem postępowania podatkowego podatnik praktycznie nie miał możliwości zapewnienia sobie gwarancji udziału w postępowaniu i odbioru zawiadomień z organów podatkowych, gdyż w tym czasie nie toczyło się żadne postępowanie, nie było udzielone pełnomocnictwo, jak również nie ustanawiano pełnomocnika na wypadek wszczęcia postępowania podatkowego w przyszłości. Zatem, jeżeli podatnik w takiej sytuacji nie przebywał regularnie w kraju, narażał się na ryzyko doręczenia postanowienia o wszczęciu postępowania podatkowego (lub nawet decyzji podatkowej) w sposób zastępczy.

Wyeliminowaniu ryzyka, że jakaś czynność organu miałaby nastąpić z pominięciem pełnomocnika, ma właśnie służyć instytucja pełnomocnictwa ogólnego, które z mocy samego prawa (art. 138d § 1 o.p.) uprawnia do działania we wszystkich sprawach podatkowych oraz w innych sprawach należących do właściwości organów podatkowych lub organów kontroli skarbowej. Innymi słowy mówiąc pełnomocnictwo ogólne, będzie miało zastosowanie w przypadku postępowań, które już się toczą, ale także do tych, które mogą zostać wszczęte wobec podatnika w przyszłości.

Podczas wystąpienia zostały poruszone również kwestie związane z danymi, które musi obejmować prawidłowo udzielone pełnomocnictwo (art. 138c o.p.). W nowej regulacji wyraźnie wskazuje się, że obligatoryjnym elementem, mieszczącym się w zakresie danych identyfikujących zarówno mocodawcę, jak i pełnomocnika jest identyfikator podatkowy. Niemniej powstała wątpliwość, czy w takim przypadku, wskazany sposób rozpoznawania pełnomocnika nie doprowadzi do sytuacji, w której pismo zostanie doręczone np. na adres jego miejsca zamieszkania, a nie na adres prowadzenia działalności gospodarczej (np. kancelarii doradcy podatkowego), co mogłoby powodować pewne utrudnienia (doręczanie pism w miejscach o określonym sposobie organizacji z osobą upoważnioną do odbioru korespondencji wpływa na szybszy obieg dokumentów). Usunięciu takiego stanu niepewności służy kolejny element, który obowiązkowo musi obejmować treść pełnomocnictwa – adres tego pełnomocnika do doręczeń w kraju. Żaden przepis nie daje organowi przyzwolenia na zmianę powyższego adresu, zatem tak wskazane miejsce przez pełnomocnika, będzie właściwe do doręczeń i doręczenie w innym miejscu nie powinno zostać uznane za skuteczne.

Okazuje się, że również kwestie techniczne mogą stanowić pewne niedogodności. Zgodnie z nowymi przepisami, adwokat, radca prawny lub doradca podatkowy ma obowiązek w treści pełnomocnictwa podać także swój adres elektroniczny. Przez adres elektroniczny należy rozumieć adres, na który możliwe jest doręczanie przez organy podatkowe pism za pomocą środków komunikacji elektronicznej. Nowe przepisy przewidują dwa takie adresy tj. adres konta na Portalu Podatkowym (póki co można z niego korzystać tylko w sprawach podatków: PCC, od spadków i darowizn oraz karty podatkowej) lub adres elektronicznej skrzynki podawczej na platformie e-PUAP. Niestety na profilu e-PUAP nie ma możliwości skorzystania z funkcji automatycznego powiadamiania o otrzymanych pismach, co w konsekwencji w zasadzie wymusza obowiązek jego codziennego sprawdzania. Może być to niewygodne w szczególności dla pełnomocników, którzy prowadzą stosunkowo małą ilość spraw.

Jednocześnie przy pełnomocnictwie do doręczeń (art. 138f o.p.) dokonano analizy porównawczej na tle poprzednio obowiązujących przepisów, podkreślając przy tym, że wcześniejszym kryterium decydującym o wyznaczeniu takiej osoby był wyjazd strony za granicę na okres co najmniej 2 miesięcy. Po nowelizacji zasadniczą rolę w tym względzie odgrywa m.in. zmiana adresu miejsca zamieszkania lub zwykłego pobytu  na adres w państwie niebędącym państwem członkowskim Unii Europejskiej.

Ponadto w wystąpieniu podjęto także temat tymczasowego pełnomocnika szczególnego (art. 138l i n. o.p.), zwracając uwagę, że w sprawie niecierpiącej zwłoki organ podatkowy wyznacza dla osoby nieobecnej tymczasowego pełnomocnika szczególnego, upoważnionego do działania do czasu wyznaczenia przez sąd kuratora dla takiej osoby. Istotą tego uregulowania jest to, że nieobecność nie musi mieć charakteru trwałego. Nawet krótka nieobecność, lecz w sprawie, która wymaga szybkiej reakcji, będzie wystarczającą przesłanką do ustanowienia takiego pełnomocnika. Jako przykład został powołany dowód z oględzin, w sytuacji gdy organ podatkowy natknie się np. na zapasy towarów, które mogą budzić podejrzenie co do nieprawidłowości w zakresie prowadzenia ksiąg podatkowych (niezaewidencjonowana sprzedaż).

Tytułem podsumowania można jedynie wskazać, iż w zakresie obszernych zmian, które są skutkiem ostatniej nowelizacji przepisów Ordynacji podatkowej, w chwili obecnej to właśnie uregulowania dotyczące pełnomocnictw przynoszą liczne wątpliwości, a dłuższa praktyka stosowania tych przepisów z pewnością będzie stanowić źródło kolejnych problemów interpretacyjnych.

Zachęcamy Państwa do śledzenia również innych wpisów, które ukażą się w związku z podsumowaniem pozostałych bloków tematycznych niniejszej konferencji.