kontrolapodatkowa.pl

Twój przyjaciel w sporze z fiskusem

W ostatnich czasach popularną formą prowadzenia działalności gospodarczej stała się spółka komandytowa, której komplementariuszem jest spółka z ograniczoną odpowiedzialnością. Wiele osób decyduje się na stworzenie takiej konstrukcji organizacyjnej ze względu na możliwość zmniejszenia ryzyka odpowiedzialności wspólników. W związku z powyższym zagadnieniem, które interesuje podatników stała się kwestia odpowiedzialności zarządu komplementariusza za zobowiązania podatkowe spółki komandytowej.

Problematyka odpowiedzialności osób trzecich została kompleksowo uregulowana w Ordynacji podatkowej. W dwóch sąsiadujących ze sobą przepisach ustawodawca uregulował kwestie odpowiedzialności za zaległości podatkowe spółek osobowych (art. 115 o.p.) i spółek kapitałowych (art. 116 o.p.).

Zarówno w orzecznictwie sądów administracyjnych (m.in. wyrok WSA w Szczecinie z dnia 27 października 2005 roku, sygn. akt I SA/Sz 47/05), jak i wśród przedstawicieli doktryny, dominuje pogląd, w myśl którego instytucja odpowiedzialności osób trzecich ma charakter wyjątkowy, gdyż wiąże skutki istnienia zobowiązania podatkowego z podmiotem innym niż podatnik – wskazane w sposób enumeratywny w przepisach ustawy osoby trzecie ponoszą więc odpowiedzialność za istnienie cudzej zaległości podatkowej, którą jest niezapłacony w terminie podatek. Odpowiedzialność osób trzecich jest uregulowana w Rozdziale 15 Działu III Ordynacji podatkowej i  została ona oparta o określone zasady, wśród których wymienia się:

• zasadę zamkniętego katalogu podmiotów, na których została nałożona odpowiedzialność;
• zasadę warunkowego, tj. wynikającego jedynie z wypełnienia wskazanych w Ordynacji przepisów, ponoszenia odpowiedzialności;
• zasadę odpowiedzialności solidarnej ponoszonej przez podatnika i osobę trzecią;
• zasadę pochodnego charakteru odpowiedzialności – jest ponoszona tylko wtedy, jeśli wydana zostanie odrębna, określona w art. 108 § 1 o.p. decyzja;
• zasadę subsydiarnego charakteru odpowiedzialności – skierowanie egzekucji do majątku osoby trzeciej może mieć miejsce, jeśli egzekucja z majątku podatnika okazała się bezskuteczna.

Spółka komandytowa jest spółką osobową, dla której charakterystyczne jest występowanie dwóch grup wspólników i zróżnicowanie ponoszonej przez nich osobowości. Zgodnie z art. 102 k.s.h. spółkę tę tworzą komplementariusze, których odpowiedzialność za zobowiązania wobec wierzycieli spółki jest nieograniczona oraz komandytariusze, którzy odpowiadają do wysokości sumy komandytowej. Ustawodawca nie ograniczył formy organizacyjno – prawnej, w jakiej mogą działać poszczególni wspólnicy, dlatego mogą być nimi zarówno osoby fizyczne, osoby prawne, jak również tzw. ułomne osoby prawne, czyli m.in. spółki osobowe.

Odpowiedzialność za zaległości podatkowe spółek osobowych została uregulowana w art. 115 § 1 o.p. – jest to odpowiedzialność solidarna wspólnika ze spółką i z pozostałymi wspólnikami. W odniesieniu do spółki komandytowej ustawodawca wyraźnie wskazał, że odpowiedzialność ponosi wyłącznie komplementariusz, którym może być m.in. spółka z o.o., będąca spółką kapitałową. Oznacza to, że za zaległości podatkowe spółki komandytowej odpowiada spółka z o.o.

W takiej sytuacji, może nasunąć się pytanie, czy możliwe jest, aby odpowiedzialność za zaległości podatkowe spółki komandytowej ponosił członek zarządu komplementariusza? Stosownie do art. 116 § 1 o.p. członkowie zarządu ponoszą odpowiedzialność jako osoby trzecie za zaległości podatkowe spółek kapitałowych. Odpowiedzialność ta ma charakter solidarny i jest warunkowana spełnieniem wskazanych w przepisie przesłanek, do których należą:

• istnienie zaległości podatkowej po stronie spółki kapitałowej,
• ustalenie, że egzekucja z majątku spółki okazała się w całości lub w części bezskuteczna.

Członkowie zarządu mogą zwolnić się od ponoszenia tego typu odpowiedzialności, jeśli – zgodnie z brzmieniem art. 116 § 1 pkt  1 lit. a) i lit. b) wykażą, że:

• we właściwym czasie zgłoszono wniosek o ogłoszenie upadłości lub
• w tym czasie zostało otwarte postępowanie restrukturyzacyjne albo
• zatwierdzono układ w postępowaniu restrukturyzacyjnym albo
• niezgłoszenie wniosku o ogłoszenie upadłości nastąpiło bez jego winy.

Uchylenie się od odpowiedzialności jest możliwe także wtedy, gdy członek zarządu wskaże mienie spółki, z którego egzekucja umożliwi zaspokojenie zaległości podatkowych spółki w znacznej części.

Mając na względzie omówione powyżej reguły rządzące odpowiedzialnością osób trzecich, odpowiedź na pytanie zadane w nagłówku dzisiejszego wpisu – na gruncie Ordynacji podatkowej, wydaje się być oczywista – członek zarządu spółki z o.o., która ma status komplementariusza, nie poniesie odpowiedzialności za zaległości podatkowe spółki komandytowej. Ustawodawca, mając na względzie ekstraordynaryjny charakter podatkowej odpowiedzialności osób trzecich, i ogólne zasady wykładni w prawie podatkowym, nie przewidział więc stopniowania odpowiedzialności i przenoszenia jej na członków zarządu, gdyż nie są oni osobami trzecimi wobec spółki komandytowej i z tej przyczyny nie mogą odpowiadać za jej zaległości podatkowe.

Trzeba jednak zauważyć, że reguły ponoszenia odpowiedzialności przez członków zarządu na gruncie prawa cywilnego, którego gałęzią jest prawo handlowe, są się bardziej skomplikowane, dlatego kolejny wpis będzie dotyczył porównania rozwiązań przyjętych w tym temacie zarówno w Ordynacji podatkowej, jak i Kodeksie spółek handlowych.