kontrolapodatkowa.pl

Twój przyjaciel w sporze z fiskusem

25.01.2019

Tagi:

KKS. Zaostrzenie kar za przestępstwa skarbowe.

W dniu 9 stycznia 2019r. na stronie Rządowego Centrum Legislacji pojawił się projekt nowelizacji ustawy Kodeks karny skarbowy. Projektowane zmiany wpisują się w tendencję ogólnego zwiększenia represyjności systemu fiskalnego. Przypomnę, że wcześniej zwiększono uprawnienia KAS w ściąganiu przestępstw podatkowych, czy też wprowadzono do KKS tzw. zbrodnię vatowską. Warto zwrócić uwagę na najistotniejsze propozycje zmian.

 

Modyfikacja negatywnych przesłanek czynnego żalu.

 

W obecnym kształcie nie podlega karze za przestępstwo skarbowe lub wykroczenie skarbowe sprawca, który po popełnieniu czynu zabronionego zawiadomił o tym organ powołany do ścigania, ujawniając istotne okoliczności tego czynu, w szczególności osoby współdziałające w jego popełnieniu. Zasadę tę stosuje się tylko wtedy, gdy w terminie wyznaczonym przez uprawniony organ postępowania przygotowawczego uiszczono w całości wymagalną należność publicznoprawną uszczuploną popełnionym czynem zabronionym.

Zawiadomienie powinno być złożone na piśmie albo przekazane ustnie do protokołu. Jest ono bezskuteczne, jeżeli zostało złożone w czasie, kiedy organ ścigania miał już wyraźnie udokumentowaną wiadomość o popełnieniu przestępstwa skarbowego lub wykroczenia skarbowego, a także po rozpoczęciu przez organ ścigania czynności służbowej, w szczególności przeszukania, czynności sprawdzającej lub kontroli zmierzającej do ujawnienia przestępstwa skarbowego lub wykroczenia skarbowego, chyba że czynność ta nie dostarczyła podstaw do wszczęcia postępowania o ten czyn zabroniony (art. 16 § 5 pkt 2 Kks)

Zasad dotyczących czynnego żalu nie stosuje się do sprawcy, który

  • kierował wykonaniem ujawnionego czynu zabronionego,
  • wykorzystując uzależnienie innej osoby od siebie, polecił jej wykonanie ujawnionego czynu zabronionego,
  • zorganizował grupę albo związek mający na celu popełnienie przestępstwa skarbowego albo taką grupą lub związkiem kierował,
  • nakłaniał inną osobę do popełnienia przestępstwa skarbowego lub wykroczenia.

 

W nowym brzmieniu zmieniono w.w. art. 16 § 5 pkt 2: po rozpoczęciu przez organ czynności służbowej, w szczególności przeszukania, czynności sprawdzającej lub kontroli zmierzającej do ujawnienia przestępstwa skarbowego lub wykroczenia skarbowego.

 

Zmiana drobna, jak się wydaje, ale jej konsekwencje znaczące. Bowiem według projektowanej ustawy podatnik utraci prawo do złożenia czynnego żalu nie tylko po ujawnieniu faktu popełnienia przestępstwa przez organ powołany do ścigania, ale także i wtedy, gdy do ujawnienia ewentualnego przestępstwa doszło w trakcie czynności podejmowanych przez jakikolwiek inny organ, np. urząd skarbowy w trakcie dokonywania czynności sprawdzających.

 

Rozszerzenie odpowiedzialności posiłkowej podmiotu.

 

Podmiotu, który osiągnął korzyść majątkową z popełnienia przestępstwa, lub też równowartość takiej korzyści

Obecnie, za karę grzywny wymierzoną sprawcy przestępstwa skarbowego czyni się w całości albo w części odpowiedzialną posiłkowo osobę fizyczną, osobę prawną albo jednostkę organizacyjną niemającą osobowości prawnej, jeżeli sprawcą czynu zabronionego jest zastępca tego podmiotu prowadzący jego sprawy jako pełnomocnik, zarządca, pracownik lub działający w jakimkolwiek innym charakterze, a zastępowany podmiot odniósł albo mógł odnieść z popełnionego przestępstwa skarbowego jakąkolwiek korzyść majątkową.

Stosownie do art. 24 § 5 Kks, niezależnie od nałożenia odpowiedzialności posiłkowej sąd zobowiązuje podmiot, który uzyskał korzyść majątkową, do jej zwrotu w całości albo w części na rzecz Skarbu Państwa lub jednostki samorządu terytorialnego; nie dotyczy to korzyści majątkowej podlegającej zwrotowi na rzecz innego uprawnionego podmiotu.

W projektowanym kształcie, nieznacznie zmodyfikowano zapis § 5, niezależnie od nałożenia odpowiedzialności posiłkowej sąd zobowiązuje podmiot, który uzyskał korzyść majątkową, do zwrotu tej korzyści lub jej równowartości w całości albo w części na rzecz Skarbu Państwa lub jednostki samorządu terytorialnego; nie dotyczy to korzyści majątkowej podlegającej zwrotowi na rzecz innego uprawnionego podmiotu.

W konsekwencji, nie znaczna zmiana skutkuje rozszerzeniem odpowiedzialności posiłkowej dotycząca podmiotu, który osiągnął korzyść. Podmiot będzie miał obowiązek – nie tylko zwrotu samej korzyści – ale zwrotu jej równowartości, jeżeli uzyskanej korzyści nie będzie mógł zwrócić.

 

 

Przedawnienie należności publicznoprawnej

 

Przedawnienie nie będzie miało wpływu na przedawnienie karalności przestępstwa skarbowego.

W obowiązującym stanie prawnym, karalność przestępstwa skarbowego polegającego na uszczupleniu lub narażeniu na uszczuplenie należności publicznoprawnej ustaje także wówczas, gdy nastąpiło przedawnienie tej należności (art. 44 § 2 Kks).

W planowanych zmianach, przepis ten w całości ma zostać uchylony. Tym samym nawet w przypadku przedawnienia zobowiązania podatkowego i tak nadal będzie można wobec podatnika zastosować sankcję karną (kara grzywny, ograniczenie lub pozbawienie wolności, czy obowiązek zwrotu korzyści uzyskanej z popełnienia przestępstwa), jeżeli czyn podatnika będzie wypełniał znamiona przestępstwa skarbowego. Nie muszę w tym miejsce wskazywać, jak jest to istotna zmiana, zaostrzająca odpowiedzialność podatnika.

 

Nowe zasady przedłużania przedawnienia karalności przestępstw karnoskarbowych

 

Obecnie, karalność wykroczenia skarbowego ustaje, jeżeli od czasu jego popełnienia upłynął rok (art. 51 § 1 Kks). Jeżeli w tym okresie (jednego roku)  wszczęto postępowanie przeciwko sprawcy, karalność popełnionego przez niego wykroczenia skarbowego ustaje z upływem 2 lat od zakończenia tego okresu (art. 51 § 2 Kks).

Zamierzone zmiany wydłużają przedawnienie karalności wykroczeń skarbowych. Stosownie do nowych zapisów, karalność wykroczenia skarbowego ustaje, jeżeli od czasu jego popełnienia upłynęło 2 lata.  

Ponadto, jeżeli w tym okresie (2 lat) w wszczęto postępowanie, karalność wykroczenia skarbowego ustaje z upływem 2 lat od zakończenia tego okresu. W zapisie § 2 art. 51 Kks, zrezygnowano ze zwrotu „przeciwko sprawcy,” co oznacza, że wszczęcie każdego postępowania, nawet już „w sprawie” będzie wydłużać przedawnienia karalności. W konsekwencji oznacza to praktycznie brak przedawnienia karalności takich przestępstw.

 

Wyraźne zmniejszenie progów wartościowych.

 

Progów, od których przewiduje się zwiększony próg karalności, m.in. za uszczuplenie podatkowe „małej”, „dużej”
i „wielkiej” wartości 

Zgodnie z dzisiejszym zapisem art. 53 Kks, odpowiednio § 14, 15 i 16:

  • mała wartość jest to wartość, która w czasie popełnienia czynu zabronionego nie przekracza dwustukrotnej wysokości minimalnego wynagrodzenia,
  • duża wartość jest to wartość, która w czasie popełnienia czynu zabronionego przekracza pięćsetkrotną wysokość minimalnego wynagrodzenia,
  • wielka wartość jest to wartość, która w czasie popełnienia czynu zabronionego przekracza tysiąckrotną wysokość minimalnego wynagrodzenia.

 

Z kolei stosownie do projektowanych zmian:

  • mała wartość jest to wartość, która w czasie popełnienia czynu zabronionego nie przekracza stukrotnej wysokości minimalnego wynagrodzenia,
  • duża wartość jest to wartość, która w czasie popełnienia czynu zabronionego przekracza trzystukrotną wysokość minimalnego wynagrodzenia,
  • wielka wartość jest to wartość, która w czasie popełnienia czynu zabronionego przekracza pięćsetkrotną wysokość minimalnego wynagrodzenia.

W zestawieniu z podwyższoną kwota minimalnego wynagrodzenia, które od 01.01.2019r. wynosi 2.250 zł oznacza to  możliwość surowszego karania i częstszego kwalifikowania przestępstw w warunkach obostrzenia karalności.

 

Zmiana zasad odpowiedzialności karnej za niewpłacanie podatku w terminie

 

 

Często spotykane zachowanie podatnika polegające na uporczywym nie wpłacaniu podatku, zostanie przeniesione do katalogu przestępstw skarbowych i zwiększonej odpowiedzialności, jeżeli kwota niewpłaconego podatku przekroczy projektowany próg kwotowy.

Zgodnie z obecnie obowiązującym art. 57 § 1 Kks, podatnik który uporczywie nie wpłaca w terminie podatku, podlega karze grzywny za wykroczenie skarbowe.

W nowym brzmieniu tego przepisu dodano § 1a, w myśl którego, jeżeli kwota podatku niewpłaconego w terminie przekracza pięćdziesięciokrotność minimalnego wynagrodzenia, sprawca czynu zabronionego podlega karze grzywny do 720 stawek dziennych.

W konsekwencji, zagrożenie czynu sprawcy karą grzywny określoną w stawkach dziennych będzie oznaczać kwalifikacje tego działania do katalogu przestępstw skarbowych – a nie jak obecnie do wykroczeń skarbowych. 

 

Dodać należy, że aktualnie najniższa liczba stawek dziennych za przestępstwa skarbowe wynosi 10, a najwyższa – 720 stawek dziennych. Wymierzając stawkę dzienną sąd bierze pod uwagę dochody sprawcy, jego warunki osobiste, rodzinne, stosunki majątkowe i możliwości zarobkowe. Stawka dzienna nie może być niższa od jednej trzydziestej części minimalnego wynagrodzenia, ani też przekraczać jej czterystukrotności. W 2019r. minimalne wynagrodzenie wynosi 2.250 zł. Oznacza to, że dzienna stawka wynosi od 75 zł do 30.000 zł, natomiast kara grzywny wynosi od 750 zł do 21.600.000 zł.

 

Podsumowując

Ustawodawca na niespotykaną dotąd skalę stara się zaostrzyć odpowiedzialność karnoskarbową, a jego głównym zamysłem jest postępowanie karnoskarbowe stanowiące realny instrument represji wobec podatników. Celem projektowanych zmian jest bez wątpienia wykorzystanie instytucji karnoskarbowych do zahamowania biegu terminu przedawnienia i możliwość nie ograniczonego w czasie stosowania sankcji karnych i dochodzenia należności podatkowych.