kontrolapodatkowa.pl

Twój przyjaciel w sporze z fiskusem

26.02.2016

Tagi:

Planowana reforma administracji skarbowej zapewni skuteczniejszą kontrolę podatników?

Od wielu lat podnoszone są głosy na temat potrzeby przeprowadzenia gruntownych zmian w zakresie organizacji oraz sposobu funkcjonowania kontroli skarbowej. Ekspert Biura Analiz Sejmowych w sporządzonej analizie z dnia 2 października 2015 r. zauważa, iż dotychczas obowiązujące rozwiązania wskazują z jednej strony na bardzo szeroki zakres przedmiotowy kontroli skarbowej, a z drugiej na brak kompleksowego uregulowania zagadnień organizacyjnych, pracowniczych oraz proceduralnych w jednym akcie prawnym o randze ustawowej. W rezultacie panujący obecnie model jest przestarzały, nie przynosi spodziewanych efektów, generując przy tym wysokie koszty utrzymania oraz obsługi, a także potwierdza brak spójnej koncepcji działania aparatu skarbowego podporządkowanego Ministrowi Finansów.

 

Odpowiedzią na postawione powyżej zarzuty ma być nowoprojektowana zmiana, której celem jest wprowadzenie jednolitej, skonsolidowanej Krajowej Administracji Skarbowej (KAS), która skupiałaby w swoich rękach administrację podatkową, celną i skarbową. Istniejące obecnie, jako odrębne i samodzielnie funkcjonujące jednostki: izby i urzędy skarbowe, izby i urzędy celne oraz urzędy kontroli skarbowej miałyby zostać zastąpione izbą administracji skarbowej (jej z kolei podlegałyby urzędy administracji skarbowej i urzędy celno-skarbowe). Robocza wersja projektu z dnia 18 stycznia 2016 r. zakłada, że w ramach struktury organizacyjnej KAS miałaby znajdować się następujące organy:

 

  • minister finansów
  • Szef Krajowej Administracji Skarbowej
  • Generalny Inspektor Informacji Finansowej (zastępca szefa KAS)
  • dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej
  • dyrektor izby administracji skarbowej
  • naczelnik urzędu administracji skarbowej
  • naczelnik urzędu celno-skarbowego

 

W katalogu szeroko rozumianych kompetencji KAS mieściłoby się przede wszystkim wymierzanie i egzekwowanie podatków, ceł i innych należności budżetowych oraz wykrywanie i ściganie sprawców przestępstw i wykroczeń skarbowych.

 

Jednocześnie należy zwrócić uwagę na planowaną zmianę dotyczącą procedur, w ramach których KAS miałaby realizować swoje zadania. W pierwszej kolejności odbywałaby się kontrola uproszczona (stanowiąca odpowiednik dzisiejszych czynności sprawdzających). Występujący w obecnie obowiązującym stanie prawnym dychotomiczny podział na kontrolę podatkową oraz skarbową zostałby zastąpiony jedną kontrolą i co warto zaznaczyć, nie stosowałoby się do niej przepisów dotyczących kontroli przedsiębiorców przewidzianych w ustawie o swobodzie działalności gospodarczej. Taka kontrola miałaby na celu sprawdzenie przestrzegania przez podatników szeroko zakreślonych przepisów prawa, w tym przede wszystkim prawa podatkowego oraz prawa celnego, ale również np. przepisów dotyczących gier hazardowych, czy transportu drogowego. W projekcie znajduje się także przepis, który stanowi, że kontrola miałaby być przeprowadzana na podstawie analizy ryzyka co do prawdopodobieństwa wystąpienia naruszenia przepisów prawa (z wyłączeniem kontroli o charakterze losowym oraz kontroli obowiązkowo przeprowadzanych w określonym czasie na podstawie przepisów prawa).

Kolejnym działaniem podejmowanym przez administrację skarbową miałby być audyt, postępowanie audytowe i monitorowanie. Audyt koncentrowałby się głównie na ocenie gospodarowania środkami publicznymi pochodzącymi UE, bądź w ramach pomocy udzielonej przez EFTA oraz na tym, jak wykorzystywane jest mienie otrzymane od Skarbu Państwa na realizację zadań o charakterze publicznym oraz czy prawidłowo przebiega proces jego prywatyzacji. Natomiast postępowanie audytowe miałoby być prowadzone w przypadku, gdy przepisy prawa celnego uzależniają uzyskanie zezwolenia od spełnienia warunków przewidzianych w unijnych regulacjach celnych. Monitorowane miałoby stanowić narzędzie do badania procesu zarządzania ryzykiem związanym z działalnością gospodarczą, wymagająca posiadania zezwolenia celnego.

Urzędowe sprawdzenie to procedura, której podstawowym celem byłoby zweryfikowanie, czy w miejscu prowadzenia składu podatkowego lub w miejscu odbioru wyrobów akcyzowych przez zarejestrowanego odbiorcę przestrzega się warunków określonych w przepisach prawa akcyzowego.

Ostatnią procedurą, która została przewidziana w obecnym kształcie projektu ustawy o Krajowej Administracji Skarbowej są czynności operacyjno-rozpoznawcze (stanowiące rozbudowany wachlarz narzędzi wywiadowczych), które miałyby być prowadzone wobec podmiotów, co do których zachodzi uzasadnione podejrzenie popełnienia przestępstwa albo przestępstwa skarbowego.

 

Należy również zwrócić uwagę, że w ramach szczególnych uprawnień, w które zostaliby wyposażeni funkcjonariusze KAS miałoby się znajdować również prawo do dokonywania transakcji celowych (tzw. zakup kontrolowany). Taka transakcja dawałaby uprawnienie do nabycia towarów i usług o wartości do 500 zł w celu zbadania wywiązywania się z obowiązku rejestrowania sprzedaży przy użyciu kas rejestrujących oraz ujawniania transakcji w księgach podatkowych, z jednoczesnym prawem do dokonania zwrotu dokonanego zakupu, przy spełnieniu określonych w ustawie warunków.

 

Przygotowana wstępnie wersja projektu niniejszej ustawy ma przede wszystkim rozwiązywać problemy zdiagnozowane na gruncie raportów opracowanych zarówno przez Międzynarodowy Fundusz Walutowy oraz  Organizację Współpracy Gospodarczej i Rozwoju, do których zalicza się przede wszystkim nadmiernie rozbudowaną sieć placówek terenowych (400 US i 16 IS), co przy jednoczesnym braku wyraźnie wyodrębnionej centralnej komórki zarządzającej w konsekwencje prowadzi do zbytniego rozdrobnienia i powoduje rozmycie odpowiedzialności w zakresie podejmowanych działań.

 

Ministerstwo Finansów za cel projektowanej zmiany wskazuje zmniejszenie szarej strefy oraz uszczelnienie systemu podatkowego, czemu przede wszystkim ma służyć poprawa jakości prowadzonych kontroli. W założeniu kontroli ma być mniej, ale te które zostaną wszczęte mają być bardziej szczegółowe i obejmować szerszy zakres spraw, co w rezultacie ma oznaczać ich większą skuteczność, która ma się przekładać na dodatkowe wpływy do budżetu.

 

Stworzenie administracji skarbowej nowej generacji wymaga przeprowadzenia gruntownych zmian, niemniej projekt zaproponowany w obecnym kształcie dzieli ekspertów, a przede wszystkim wzbudza wyraźny sprzeciw samych urzędników, którzy nie podzielają opinii, że likwidacja dzisiejszych urzędów kontroli skarbowych oraz łączenie pionów kontrolnych ze służbami celnymi, to dobry pomysł.

 

Zachęcamy Państwa do odwiedzania naszego bloga, gdzie na bieżąco będziemy informować o postępie prac nad wprowadzeniem zreformowanej administracji skarbowej (wstępnie miałaby zacząć funkcjonować od 1 stycznia 2017 r.), co jak wiadomo pozostaje nie bez znaczenia oraz wpływu na działania podejmowane przez każdego podatnika.