kontrolapodatkowa.pl

Twój przyjaciel w sporze z fiskusem

30.06.2016

Tagi:

Planowane zmiany w prawie karnym i karno skarbowym – brak wyroku skazującego nie będzie wykluczał przepadku zabezpieczonego mienia na rzecz Skarbu Państwa!

Na etapie prac legislacyjnych w rządzie znalazł się projekt dotyczący zmiany ustawy Kodeks karny oraz niektórych innych ustaw (tj. Kodeks karny skarbowy, Kodeks postępowania karnego, Kodeks karny wykonawczy). Planowane zmiany są rewolucyjne, szczególnie dla przedsiębiorców.

 

 

Proponowane rozwiązania przewidują m.in. tzw. konfiskatę rozszerzoną majątku, wprowadzają liczne domniemania, w tym pochodzenia majątku z przestępstwa, przerzucając ciężar przeprowadzenia dowodu na zainteresowanego, a także udostępniają narzędzia umożliwiające ustanowienie przymusowego zarządu państwa firm. W zamyśle ustawodawcy mają one usprawnić postępowanie, a w szczególności zapewnić skuteczniejsze zarządzanie zajętym mieniem.

 

 

Zgodnie z obecnie obowiązującymi regulacjami w przypadku dokonania zabezpieczenia, rozstrzygnięcie o zajętym mieniu następuje w wyroku skazującym. Natomiast, zabezpieczenie upada, jeśli oskarżonego uniewinniono lub umorzono postępowanie z powodu niepopełnienia czynu zabronionego, braku znamion czynu zabronionego, jego znikomej szkodliwości społecznej lub wystąpienia innych ujemnych przesłanek procesowych, wynikających głównie z art. 17 § 1 k.p.k.

 

 

Niemniej, w związku z realizacją wskazanych założeń omawianej nowelizacji, ma być również wprowadzony katalog wyjątków od zasady przewidującej upadek zabezpieczenia. Ustawodawca, wskazuje, iż ze względów słusznościowych w niektórych sytuacjach, pomimo umorzenia postępowania nie powinno dojść do upadku zabezpieczenia, a więc w praktyce do zwrotu mienia podlegającego zajęciu. Katalog tych sytuacji obejmuje przypadki, gdy postępowanie umorzono z powodu niewykrycia sprawcy, jego śmierci lub niepoczytalności w chwili czynu albo przedawnienia karalności, a także w przypadku zawieszenia postępowania w sprawie, w której nie można ująć oskarżonego albo nie może on brać udziału w postępowaniu z powodu choroby psychicznej lub innej ciężkiej choroby (planowane art. 294 § 3 k.p.k. i 132 § 2 k.k.s.).

 

W uzasadnieniu planowanej nowelizacji w zakresie wspomnianych wyjątków, wskazano na rozbieżność stanowisk w doktrynie i orzecznictwie co do znaczenia określenia „zachodzą okoliczności wyłączające ukaranie sprawcy czynu zabronionego”. Jako przykładowe przytoczono różne linie orzecznicze w kontekście przesłanki śmierci oskarżonego. Jednocześnie podkreślając, że judykatura dopuszczała w przypadku ziszczenia się jej możliwość orzeczenia przepadku mienia w wyrokach zapadłych przed 1989 r., a po tej dacie linia orzecznicza uległa zmianie.

 

Ponadto, w ciągu 3 lat od zakończenia postępowania karnego będzie można przeprowadzić dowód legalności pochodzenia mienia i środków przeznaczonych na jego nabycie, co wprowadza domniemanie pochodzenia mienia z przestępstwa i w praktyce przerzuca ciężar przeprowadzenia dowodu przeciwnego na zainteresowanego.

 

Podkreślić trzeba, że projektowane przepisy umożliwią przejęcie przez Skarb Państwa mienia objętego zabezpieczeniem nie tylko w przypadku prawomocnego zakończenia postępowania karnego, ale nawet, gdy wystąpi długotrwała przeszkoda powodująca zawieszenie postępowania, co może się przełożyć na znaczne utrudnienia w funkcjonowaniu w obrocie gospodarczym przez lata (np. chociażby rzutując na kwestię wiarygodności i zdolności pod kątem uzyskania zewnętrznego dofinansowania do prowadzonej działalności).

 

 

W praktyce omawiana nowelizacja dotknie przede wszystkim uczestników obrotu gospodarczego, przerzucając na ich barki obowiązki wykrywania wszelkich, w tym dalece przypuszczalnych nieprawidłowości pod groźbą ponoszenia współodpowiedzialności także własnym mieniem. Ponadto, omawiane rozwiązanie może stanowić narzędzie, dające państwu szerokie uprawnienia, w tym pozbawienia majątku osoby, która nie została skazana, a w efekcie kilkuletniego procesu może zostać nawet uniewinniona. Dyskusyjny jest także stosunek sugerowanych domniemań i obowiązku przeprowadzania przeciwdowodów przez zainteresowanego (który nie musi być sprawcą) do fundamentalnej zasady prawa karnego – tj. zasady domniemania niewinności.