kontrolapodatkowa.pl

Twój przyjaciel w sporze z fiskusem

Wpis ten jest ostatnim z całego cyklu opisującego nowe zasady odpowiedzialności karnej i karnej skarbowej, które nastąpiły na skutek nowelizacji Kodeksu Karnego w tym zakresie. Z wpisu tego dowiesz się jak ustawodawca zdecydował się uregulować przestępstwo fałszu intelektualnego (art. 271a KK) oraz dla jakich czynów zdecydowano się na zaostrzenie sankcji karnych przewidując nawet karę 25 lat pozbawienia wolności.

Poświadczenie nieprawdy – art. 271a KK

Ustawodawca w art. 271a KK stypizował przestępstwo związane z tzw. fałszem intelektualnym. W największym uproszczeniu wiąże się to z poświadczeniem nieprawdy w autentycznej fakturze.

Elementy strony przedmiotowej czynu zabronionego tego przestępstwa kształtują się następująco:

• wystawienie faktury lub faktur
• poświadczenie nieprawdy co do okoliczności faktycznych mogących mieć znaczenie dla określenia wysokości należności publicznoprawnej lub jej zwrotu albo zwrotu innej należności o charakterze podatkowym
• wartość kwot należności ogółem jest znaczna (200 000 zł)
• używanie nierzetelnej faktury lub faktur

W opozycji do art. 270a § 1 KK, art. 271a KK wymaga, aby faktura (kwota należności ogółem) opiewała na znaczną wartość.

Typ podstawowy tego przestępstwa uregulowany został przez ustawodawcę w § 1 art. 271a KK i jest on zagrożony karą pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8.

Z kolei w myśl przepisu art. 271a § 2 KK, legislator nie zapomniał także i w tym przypadku o typie kwalifikowanym tego przestępstwa. Znamiona, które pozwalają sklasyfikować czyn w formie kwalifikowanej są tożsame z tymi, które ustawodawca przewidział w art. 270a § 2 KK, a więc:

• wartość faktury lub łączna wartość wynikająca z faktur jest większa niż pięciokrotność kwoty określającej mienie wielkiej wartości (5 000 000 zł);
• sprawca z popełnienia przestępstwa uczynił sobie stałe źródło dochodu.

W przypadku, gdy czyn będzie spełniał znamiona, które pozwalają zaklasyfikować go do typu kwalifikowanego, sprawca będzie podlegał karze pozbawienia wolności na czas nie krótszy od lat 3. Zatem, w takim przypadku mamy do czynienia już nie z występkiem, a ze zbrodnią.

W § 3 art. 271a KK został przewidziany typ uprzywilejowany przestępstwa fałszu intelektualnego, który dla możliwości swego zaistnienia wymaga wypadku mniejszej wagi. Przy takiej kwalifikacji prawnej czynu sprawca podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.

Kara 25 lat pozbawienia wolności za nierzetelne faktury – art. 277a KK

Najdalej zakrojona odpowiedzialność karna związana z nierzetelnymi fakturami została przewidziana w art. 277a KK.

Elementy strony przedmiotowej czynu zabronionego w typie podstawowym (art. 277a § 1 KK) kształtują się następująco:

• dopuszczenie się przestępstwa z art. 270a § 1 KK albo art. 271a § 1 KK
• wartość kwot należności ogółem jest większa niż dziesięciokrotność kwoty określającej mienie wielkiej wartości (10 000 000 zł)

Ustawodawca obok typu podstawowego przestępstwa z art. 277a KK, stanowiącego zbrodnię i zagrożonego karą nawet 25 lat pozbawienia wolności, przewidział również typ uprzywilejowany. Jednakże możliwość zastosowania art. 277a § 2 KK ustawodawca uzależnił od zajścia wypadku mniejszej wagi. W takim przypadku sprawca zagrożony jest karą pozbawienia wolności do lat 5.

Wypadek mniejszej wagi

Jak wskazuje się w doktrynie, okolicznością pozwalającą na przyjęcie wypadku mniejszej wagi może być niska wartość należności wskazanych w fakturze, czy niewielki stopień (realnego) zagrożenia dla interesów finansowych państwa. Jak słusznie zostało zauważone już w uzasadnieniu projektowanych zmian:

„Zastosowanie kwalifikacji związanej z wypadkiem mniejszej wagi może nastąpić niezależnie od kwoty wyszczególnionej na fakturze, bowiem możliwe są do przewidzenia również sytuacje, w których wystawienie faktury nawet na wielomilionowe kwoty nie wywoła istotnych negatywnych skutków”.

Wątpliwości co do konstytucyjności regulacji

W doktrynie można znaleźć opinie co do braku zgodności opisanych zmian legislacyjnych z Konstytucją RP. Ustawodawca uzasadniając tak wysokie zagrożenie karne w projekcie ustawy, wskazał, iż: „uzasadnione jest przyjęcie, że działalność polegająca na wyłudzeniu podatku VAT, ze względu na jej rozmiary, mogące wręcz zagrażać – z uwagi na dynamikę wzrostu uszczupleń – stabilności budżetu państwa, sytuują te czyny w jednym rzędzie z najpoważniejszymi przestępstwami przeciwko Rzeczypospolitej Polskiej”. Grono specjalistów od prawa karnego oraz prawa konstytucyjnego wskazuje jednak, że takie stwierdzenie nie uzasadnia aż tak wysokich sankcji karnych. Mogą one pozostawać,  bowiem w sprzeczności z zasadą proporcjonalności, wyrażoną w art. 31 ust. 3 Konstytucji RP.

Natomiast, zasada proporcjonalności – nakazuje ustawodawcy użycie jedynie takich środków, które są niezbędne dla osiągnięcia konkretnego celu. W prawie karnym wiąże się to nierozerwalnie z surowością sankcji karnych za konkretne przewinienia.

Reasumując, nowe typy przestępstw oraz zaostrzona odpowiedzialność karna, mogą skutkować wzmożonymi działaniami organów w tym kierunków, co w przypadku tzw. aktywności karuzelowej, może w efekcie oddziaływać również na tzw. nieświadomych uczestników takich procederów. W związku z powyższy, warto pamiętać, iż w takich przypadkach pomoc profesjonalnego pełnomocnika może okazać się nieodzowna, a im etap jest wcześniejszy, tym wsparcie takie może być bardziej adekwatne do sytuacji.