kontrolapodatkowa.pl

Twój przyjaciel w sporze z fiskusem

Podczas posiedzenia senackiej Komisji Budżetu i Finansów Publicznych senatorowie zgodzili się ze zgłoszonymi przez Konfederację Lewiatan uwagami do prezydenckiego projektu nowelizacji Ordynacji podatkowej i niektórych innych ustaw.

Planowane zmiany odnoszą się m.in. miejsca prowadzenia kontroli przedsiębiorcy. W aktualnym stanie prawnym zagadnienie to reguluje art. 80a ustawy o swobodzie działalności gospodarczej (dalej: u.s.d.g.) oraz art. 285a Ordynacji podatkowej. Zgodnie z regulacją przewidzianą w u.s.d.g., kontrolę przeprowadza się zasadniczo w siedzibie kontrolowanego lub w miejscu wykonywania działalności gospodarczej. Z kolei unormowanie zawarte w Ordynacji stanowi, że czynności kontrolne prowadzone są w siedzibie kontrolowanego, w innym miejscu przechowywania dokumentacji oraz w miejscach związanych z prowadzoną działalnością.

Nowelizacja wprowadza pewne modyfikacje do art. 80a u.s.d.g. Zgodnie z nowym jego brzmieniem, kontrolę przedsiębiorcy będzie można przeprowadzić w siedzibie jego działalności, w miejscu jej wykonywania lub – jeżeli przedsiębiorca złoży taki wniosek – w miejscu, gdzie prowadzona i przechowywana jest dokumentacja. Ponadto w przypadku gdy dokumentacja jest prowadzona lub przechowywana poza siedzibą kontrolowanego, kontrolowany na żądanie kontrolującego będzie obowiązany zapewnić dostęp do dokumentacji w swojej siedzibie albo w miejscu jej prowadzenia lub przechowywania, jeżeli udostępnienie jej w siedzibie może w znacznym stopniu utrudnić wykonywanie przez kontrolowanego działalności gospodarczej.

Zatem rozwiązanie funkcjonujące na gruncie Ordynacji podatkowej postanowiono wprowadzić do u.s.d.g. (jednak nie w identycznym kształcie), dając tym samym możliwość kontroli przedsiębiorcy w miejscu przechowywania dokumentacji nie tylko organom kontroli podatkowej. W uzasadnieniu nowelizacji wskazano, że „celem projektowanej zmiany jest dostosowanie przepisów u.s.d.g. do przepisów Ordynacji podatkowej w zakresie miejsca przeprowadzenia kontroli, a tym samym zapewnienie spójności kontroli przedsiębiorcy poza jego siedzibą, jeżeli dokumentacja niezbędna do przeprowadzenia tej kontroli znajduje się poza siedzibą przedsiębiorcy. Przedmiotowa zmiana będzie służyła zwiększeniu zaufania do organów poprzez umożliwienie kontrolowanemu właściwej organizacji pracy. Możliwość prowadzenia kontroli w miejscu prowadzenia dokumentacji, w tym ksiąg podatkowych, przyczyni się do ułatwienia przeprowadzenia kontroli zarówno dla organów administracji, jak i dla przedsiębiorców”.

Co istotne, zgodnie z postulatami Konfederacji Lewiatan, usunięto z projektowanych zmian postanowienie, według którego na żądanie kontrolującego kontrola miałaby być prowadzona w siedzibie przedsiębiorcy nawet w sytuacji, gdy kontrolowany wnosiłby o jej przeprowadzenie w miejscu przechowywania lub prowadzenia dokumentacji. Senatorowie nie uwzględnili jednak postulatu dotyczącego wprowadzenia takiej samej zasady do art. 285a Ordynacji, zatem na gruncie tej ustawy nadal będzie miała zastosowanie zasada, w myśl której na żądanie kontrolującego kontrolę przeprowadza się w siedzibie podatnika. Rozwiązanie to wydaje się niezrozumiałe, nie wpisuje się bowiem w przytoczoną wyżej ideę nowelizacji, jaką jest ujednolicenie przepisów w zakresie miejsca przeprowadzania czynności kontrolnych. Specjaliści podkreślają, że usunięcie z Ordynacji prawa żądania przez kontrolującego udostępnienia ksiąg w siedzibie kontrolowanego zapewni temu drugiemu realną możliwość wskazania miejsca przeprowadzania kontroli. W tym kontekście pojawiają się również głosy o konieczności wprowadzenia spójnych, całościowych zmian w systemie prawnopodatkowym, bowiem fragmentaryczne, doraźne modyfikacje istniejących przepisów często okazują się niecelowe.

Odmienne stanowisko odnośnie planowanych zmian zajęło Ogólnopolskie Porozumienie Związków Zawodowych. Zdaniem OPZZ, przyjęcie zaproponowanej regulacji może spowodować utrudnienia w działalności kontrolnej wielu organów kontroli działających w celu ochrony interesu publicznego (w tym np. Państwowej Inspekcji Pracy). Największe wątpliwości OPZZ budzi sformułowanie zawarte w znowelizowanym art. 80a u.s.d.g.: „jeżeli udostępnienie jej (dokumentacji) w siedzibie przedsiębiorcy może w znacznym stopniu utrudnić wykonywanie przez kontrolowanego działalności gospodarczej.” Według związków zwrot ten daje zbyt daleko idące prawo kontrolowanemu, nie zaś kontrolującemu do oceny sytuacji, jakie można uznać za znacznie utrudniające wykonywanie działalności w trakcie kontroli. Możliwość subiektywnej oceny przedsiębiorcy pozwala mu decydować o miejscu kontroli, co zdaniem OPZ może często uniemożliwiać prawidłowe ustalenie stanu faktycznego.

Dopuszczenie możliwości prowadzenia czynności kontrolnych w miejscu przechowywania dokumentacji kontrolowanego na gruncie u.s.d.g. zdecydowanie zasługuje na aprobatę. Jednak aby w pełni zapewnić spójność regulacji w omawianym zakresie, należałoby wyeliminować z Ordynacji podatkowej możliwość żądania przez kontrolującego prowadzenia kontroli w siedzibie kontrolowanego. Nowelizacja art. 80a u.s.d.g. ma wejść w życie z dniem 1 stycznia 2016 r. Czas pokaże, czy postulat ujednolicenia przepisów u.s.d.g. oraz Ordynacji dotyczących miejsca prowadzenia kontroli zostanie w pełni uwzględniony przez prawodawcę.