kontrolapodatkowa.pl

Twój przyjaciel w sporze z fiskusem

W poprzednim miesiącu wspomniano, iż na etapie prac legislacyjnych w rządzie znalazł się projekt dotyczący zmiany ustawy Kodeks karny oraz niektórych innych ustaw (tj. Kodeks karny skarbowy, Kodeks postępowania karnego, Kodeks karny wykonawczy). W związku z powyższym, warto przytoczyć rozwiązania, jakie w zakresie rozszerzonej konfiskaty mienia wprowadza wskazany projekt.

Wśród proponowanych rozwiązań przewiduje się m.in. przepadek mienia służącego do popełnienia przestępstwa. Sąd będzie mógł orzec przepadek składników i praw majątkowych przedsiębiorstwa, które było narzędziem popełnienia przestępstwa. Orzeczenie przepadku będzie możliwe, nawet jeśli przedsiębiorstwo nie stanowi własności sprawcy. Będzie to dopuszczalne w sytuacji, gdy  właściciel przedsiębiorstwa lub inna osoba uprawniona na skutek niezachowania ostrożności wymaganej w danych okolicznościach przewidywała albo mogła przewidzieć, że przedsiębiorstwo może być użyte do popełnienia przestępstwa. Wobec tak szeroko zakrojonej odpowiedzialności, przedsiębiorcy byliby zmuszeni do dogłębnej weryfikacji kontrahentów, łącznie z ich działalnością w przeszłości, co mija się z celem i zasadami prowadzenia działalności gospodarczej, a przede wszystkim jest nierealne z praktycznego punktu widzenia.

Ponadto, znacznie zmodyfikowano i w zasadzie na nowo ukształtowano instytucję domniemania pochodzenia majątku z przestępstwa. Zgodnie z sugerowanym  rozwiązaniem, mienie które sprawca uzyskał w ciągu pięciu lat przed popełnieniem przestępstwa jest uznawane za korzyść uzyskaną z popełnienia przestępstwa. Obecnie obowiązująca regulacja prawna, jako przesłankę zastosowania omawianego domniemania wskazuje skazanie za przestępstwo, z którego popełnienia sprawca osiągnął, chociażby pośrednio korzyść majątkową znacznej wartości. Według zaproponowanych zmian, katalog ten ma być rozszerzony o przypadki, gdy przestępstwo zagrożone jest karą pozbawienia wolności, której górna granica jest nie niższa niż 5 lat albo przestępstwo zostało popełnione w zorganizowanej grupie albo związku mającym na celu popełnianie przestępstw, jeżeli prowadziło lub mogło prowadzić, chociażby pośrednio, do osiągnięcia korzyści majątkowej.

Dodatkowo, jakiekolwiek przeniesienie mienia przez sprawcę na inny podmiot będzie nieskuteczne. Chodzi tu zarówno o przeniesienie faktyczne, jak i pod jakimkolwiek tytułem prawnym, a więc nie tylko darowizna, ale np. również sprzedaż, przewłaszczenie na zabezpieczenie. Nie ma też znaczenia, czy mienie będzie przeniesione na osobę fizyczną, osobę prawną, czy jednostkę organizacyjną nieposiadającą osobowości prawnej. Nadto, za należące do sprawcy będą uważane nie tylko rzeczy będące w samoistnym posiadaniu podmiotu, na którego rzecz dokonano przeniesienia, ale również przysługujące jemu prawa majątkowe, a także pożytki uzyskane z przeniesionego mienia (np. w przypadku sprzedania przez sprawcę nieruchomości osobie trzeciej, zgodnie z omawianym przepisem, oprócz nieruchomości, za należny sprawcy będzie uznany również czynsz uzyskiwany  przez osobę trzecią z wynajmu tej nieruchomości).

Przewidziana jest również możliwość wprowadzenia tzw. zarządu przymusowego, który będzie ustanawiany celem zabezpieczenia grożącego przepadku składników i praw majątkowych przedsiębiorstwa. Zarządcę przymusowego będzie wyznaczał organ wydający postanowienie o zabezpieczeniu. Zarządca taki będzie miał szerokie uprawnienia, łącznie z prawem żądania wyjawienia informacji dotyczących działalności przedsiębiorstwa. Niepokój budzi możliwość zastosowania tego środka np. już co do osób podejrzanych o popełnienie przestępstwa za które grozi co najmniej kara 5 lat pozbawienia wolności. Poza tym, brak jest jakichkolwiek gwarancji i rozwiązań zabezpieczających możliwość uzyskania realnej rekompensaty przez przedsiębiorcę w przypadku, gdy w skutek takiego zarządu dojdzie do wyrządzenia szkód, nie mówiąc już o upadku czy likwidacji spółki.

Trzeba wskazać, iż proponowane domniemania mają być stosowane retroaktywnie, a więc także do postępowań dotyczących czynów popełnionych przed dniem wejścia w życie omawianych zmian.

Uzasadnieniem legislatora do takiego kształtu nowych rozwiązań jest m.in. walka z wyłudzeniami w podatku od towarów i usług, a więc tzw. znikającymi podatnikami oraz firmami – słupami. Niemniej, jak wiadomo podmioty te nie posiadają żadnego majątku, stąd zaostrzenie przepisów w praktyce ich nie dotknie. Tymczasem, rykoszetem rozwiązania te mogą się odbić na uczciwych uczestnikach obrotu gospodarczego, dodając im kolejne obowiązki i narażając nawet  na ryzyko utraty mienia. Ponadto, omawiane rozwiązania mogą stanowić również narzędzie do zwalczania w nieuczciwy sposób konkurencji. Wprowadzenie, bowiem zarządu przymusowego, gdzie wystarczy jak wspomniano samo podejrzenie popełnienia przestępstwa, może skutkować zablokowaniem rozwoju firmy na lata i dać tym samy pole do wzmocnienia pozycji przez konkurencyjne podmioty. W tej sytuacji, celem ochrony majątku przed represyjnymi i daleko idącymi przepisami, zastosowanie mogą znaleźć zagraniczne formy jego lokowania.