kontrolapodatkowa.pl

Twój przyjaciel w sporze z fiskusem

W pierwszym wpisie dotyczącym wydanej „Metodyki w zakresie oceny dochowania należytej staranności przez nabywców towarów w transakcjach krajowych” została poruszona kwestia kryteriów. Kryteriów, które pozwolą uznać, że podatnik dochował należytej staranności przed rozpoczęciem współpracy ze swoim kontrahentem. Przypomnijmy, że „Metodyka” ma na celu wprowadzenie wspólnych wskazówek oceny dochowania należytej staranności. Dotyczy też zwiększenia pewności obrotu oraz wskazanie co podatnik powinien badać w pierwszej kolejności, by rzetelnie weryfikować swoich kontrahentów.

Wytyczne dotyczące zachowania należytej staranności.

Przedmiotem niniejszego wpisu będą natomiast wytyczne dotyczące zachowania należytej staranności w trakcie kontynuacji współpracy podatnika z jego kontrahentami.  

Jak słusznie zauważono, relacje łączące obie strony transakcji różnią się w momencie rozpoczynania współpracy jak i w trakcie jej kontynuacji dlatego też wytyczne dotyczące zachowania należytej staranności nieco różnią się w obu przypadkach.

Zarówno na etapie nawiązywania współpracy z kontrahentem, jak i przy jej kontynuacji, autorzy „Metodyki” przewidują dwa etapy dochowywania należytej staranności:

• Kryteria formalne
• Kryteria transakcyjne

Jeśli chodzi o kryteria formalne, to w opinii autorów „Metodyki” podatnik powinien podtrzymywać zainteresowanie prawidłowością działań kontrahenta. Aby wykazać dochowywanie należytej staranności podatnik powinien wykazać, że regularnie weryfikował:

1. czy kontrahent jest zarejestrowany jako podatnik VAT czynny;
2. czy kontrahent nie utracił wymaganych koncesji i zezwoleń;
3. czy osoby zawierające umowę/dokonujące transakcji posiadają aktualne umocowanie do działania w imieniu kontrahenta;
4. czy kontrahent nie został wpisany do prowadzonego przez Szefa KAS-u do wykazu podmiotów wykreślonych przez naczelnika urzędu skarbowego z rejestru jako podatnicy VAT, chyba że rejestracja kontrahenta została przywrócona w późniejszym czasie.

Monitorowanie ewentualnych zmian.

Jak podkreślają twórcy „Metodyki”, podatnik na etapie trwania współpracy powinien stale monitorować czy ewentualne zmiany we współdziałaniu mają ekonomiczne uzasadnienie. W ocenie ministerstwa, następujące okoliczności mogą świadczyć o braku dochowania należytej staranności:

1. zawarcie transakcji bez ryzyka gospodarczego;
2. dokonywanie płatności gotówką albo sztuczne obniżenie ceny w przypadku gdy wartość transakcji przekracza 15.000 zł, tak by można było zapłacić gotówką;
3. zapłata za towar na dwa odrębne rachunki bankowe (z wyjątkiem sytuacji, w której stosowany jest mechanizm podzielonej płatności), rachunek podmiotu trzeciego lub rachunek zagraniczny;
4. cena towaru znacząco odbiega od ceny rynkowej, nie mając przy tym ekonomicznego uzasadnienia;
5. transakcja dotyczyła towarów należących do innej branży niż ta, w której działa kontrahent i których dotychczas podatnik od niego nie nabywał;
6. transakcja została przeprowadzona na warunkach znacznie odbiegających od tych, które były uznawane w danej branży za gwarantujące bezpieczeństwo obrotu.

W ocenie ministerstwa, również stosowanie mechanizmu podzielonej płatności  (instytucji prawnej wchodzącej w życie 1 lipca 2018 r.) wspiera tezę o dochowaniu należytej staranności. Należy jednak pamiętać, iż dokonywanie zapłaty w systemie split payment, nie spełni swojej „ochronnej” roli, jeżeli podatnik wiedział lub powinien był wiedzieć, że faktura została wystawiona przez podmiot nieistniejący, stwierdza czynności, które nie zostały dokonane, podaje kwoty niezgodne z rzeczywistością.

Współautor: Łukasz Porada