kontrolapodatkowa.pl

Twój przyjaciel w sporze z fiskusem

Czynności sprawdzające uregulowane zostały w Dziale V Ordynacji podatkowej. Zgodnie z art. 274 organy podatkowe pierwszej instancji (co do zasady naczelnik urzędu skarbowego, naczelnik urzędu celnego, wójt, burmistrz, prezydent miasta) dokonują czynności sprawdzających, mających na celu:

1) sprawdzenie terminowości:

    – składania deklaracji,    

    – wpłacania zadeklarowanych podatków, w tym również pobieranych przez płatników oraz inkasentów,

2) stwierdzenie formalnej poprawności dokumentów,

3) ustalenie stanu faktycznego w zakresie niezbędnym do stwierdzenia zgodności z przedstawionymi dokumentami.

W przypadku stwierdzenia, że podatnik mimo obowiązku nie złożył deklaracji organ podatkowy może zażądać złożenia wyjaśnień w sprawie przyczyn niezłożenia deklaracji lub wezwać do jej złożenia, jeżeli deklaracja nie została złożona mimo takiego obowiązku. W razie wątpliwości co do poprawności złożonej deklaracji organ podatkowy może wezwać do udzielenia, w wyznaczonym terminie, niezbędnych wyjaśnień lub uzupełnienia deklaracji, wskazując przyczyny podania w wątpliwość rzetelności danych w niej zawartych.

Bardzo częstą praktyką organów w toku czynności sprawdzających jest telefoniczne wzywanie podatników. Nie jest ono prawidłowe i wezwany nie ma obowiązku stawienia się na takie wezwanie. Od zasady tej ustanowiono wyjątek. W sprawach uzasadnionych ważnym interesem adresata lub gdy stan sprawy tego wymaga, wezwania można dokonać telegraficznie lub telefonicznie albo przy użyciu innych środków łączności, z podaniem wszystkich obowiązkowych elementów wezwania. Wezwanie przekazane w ten sposób powoduje skutki prawne tylko wtedy, gdy nie ma wątpliwości, że dotarło do adresata we właściwej treści i w odpowiednim terminie.

Jeżeli złożona deklaracja zawiera błędy rachunkowe lub inne oczywiste omyłki bądź że wypełniono ją niezgodnie z ustalonymi wymaganiami, organ podatkowy w zależności od charakteru i zakresu uchybień:

1) koryguje deklarację, dokonując stosownych poprawek lub uzupełnień, jeżeli zmiana wysokości zobowiązania podatkowego, kwoty nadpłaty, kwoty zwrotu podatku lub wysokości straty w wyniku tej korekty nie przekracza kwoty 1000 zł;

2) zwraca się do składającego deklarację o jej skorygowanie oraz złożenie niezbędnych wyjaśnień, wskazując przyczyny, z powodu których informacje zawarte w deklaracji podaje się w wątpliwość

W przypadku gdy podatnik wystąpił o zwrot VAT jeżeli przeprowadzenie czynności sprawdzających zasadność zwrotu podatku wymaga przedłużenia terminu zwrotu podatku wynikającego z odrębnych przepisów, organ podatkowy może postanowić o przedłużeniu tego terminu do czasu zakończenia czynności sprawdzających.

Czynności sprawdzające służą także weryfikacji prawa do skorzystania z ulg podatkowych. Jeżeli ze złożonej deklaracji wynika, że podatnik skorzystał z przysługujących mu ulg podatkowych, organ podatkowy może zwrócić się do niego o okazanie dokumentów lub o złożenie fotokopii dokumentów, których posiadania przez podatnika, w określonym czasie, wymaga przepis prawa.

Banki (zakłady ubezpieczeń, fundusze inwestycyjne i dobrowolne fundusze emerytalne, w zakresie prowadzonych indywidualnych kont emerytalnych i indywidualnych kont zabezpieczenia emerytalnego, oraz domy maklerskie, banki prowadzące działalność maklerską, towarzystwa funduszy inwestycyjnych i spółdzielcze kasy oszczędnościowo-kredytowe), na żądanie naczelnika urzędu skarbowego lub naczelnika urzędu celnego, są obowiązane do sporządzania i przekazywania informacji o zdarzeniach stanowiących podstawę do skorzystania przez podatnika z ulg podatkowych, jeżeli zostały wykazane w deklaracji złożonej przez podatnika.

Organ podatkowy, za zgodą podatnika, może dokonać oględzin lokalu mieszkalnego lub części tego lokalu, jeżeli jest to niezbędne do zweryfikowania zgodności stanu faktycznego z danymi wynikającymi ze złożonej przez podatnika deklaracji oraz z innych dokumentów potwierdzających poniesienie wydatków na cele mieszkaniowe. W przypadku braku zgody podatnika organ podatkowy nie może dokonać oględzin lokalu mieszkalnego w toku czynności sprawdzających.

Czynności sprawdzające mogą zostać przeprowadzone również w toku kontroli podatkowej lub postępowania podatkowego. Organ podatkowy, w związku z prowadzonym postępowaniem podatkowym lub kontrolą podatkową, może zażądać od kontrahentów podatnika wykonujących działalność gospodarczą przedstawienia dokumentów, w zakresie objętym kontrolą u podatnika, w celu sprawdzenia ich prawidłowości i rzetelności. Z czynności tych sporządza się protokół.

Czynności sprawdzające u kontrahenta kontrolowanego (tzw. kontrola krzyżowa) na podstawie art. 274c Ordynacji podatkowej należy odróżnić od czynności dokonywanych przez organ kontroli skarbowej na podstawie art. 13b ustawy o kontroli skarbowej.

Zgodnie z art. 13b ustawy o kontroli skarbowej inspektor lub pracownik, w związku z prowadzonym u kontrolowanego postępowaniem kontrolnym lub kontrolą podatkową, może żądać od kontrahentów kontrolowanego, z wyjątkiem osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej w okresie objętym postępowaniem kontrolnym lub kontrolą podatkową, przedstawienia dokumentów, w zakresie objętym postępowaniem kontrolnym lub kontrolą podatkową, w celu sprawdzenia ich prawidłowości i rzetelności. Z czynności tych sporządza się protokół.

Na podstawie art. 13b ust. 2 ustawy o kontroli skarbowej za kontrahentów kontrolowanego uważa się także wszystkie podmioty prowadzące działalność gospodarczą uczestniczące w dostawie tego samego towaru lub usługi będące zarówno dostawcami, jak i nabywcami biorącymi udział pośrednio lub bezpośrednio w dostawie towaru lub usługi. W takim przypadku żądanie, może dotyczyć wyłącznie dokumentów związanych z tą dostawą towaru lub usługi.

Jak wynika z powyższego zakres uprawnień inspektorów i pracowników kontroli skarbowej jest w tym przypadku szerszy gdyż obejmuje także wszystkie podmioty prowadzące działalność gospodarczą uczestniczące w dostawie tego samego towaru lub usługi będące zarówno dostawcami, jak i nabywcami biorącymi udział pośrednio lub bezpośrednio w dostawie towaru lub usługi.

W sprawach nieuregulowanych w Dziale V zatytułowanym Czynności sprawdzające stosuje się odpowiednio przepisy działu IV zatytułowanego postępowanie podatkowe w zakresie wymienionym w art. 280 o.p. Odpowiednie stosowanie oznacza stosowanie przepisów wprost, z modyfikacjami lub brak ich stosowania.

Każde wezwanie w toku czynności sprawdzających należy konsultować z fachowym doradcą, ponieważ bardzo często wezwania w toku tych czynności nie zawierają wszystkich elementów obligatoryjnych, mają niewłaściwą podstawę prawną lub wykraczają poza zakres czynności sprawdzających. Tylko profesjonalny pełnomocnik jest w stanie ocenić prawidłowość wezwania, możliwość braku stawiennictwa lub udzielenia odpowiedzi oraz ryzyka z tym związane.