kontrolapodatkowa.pl

Twój przyjaciel w sporze z fiskusem

29.01.2016

Tagi:

Masz hipotekę przymusową? Urząd skarbowy nie sprzeda Twojej nieruchomości jeśli zobowiązanie podatkowe uległo przedawnieniu!

Jednym ze sposobów w jaki fiskus może zabezpieczyć swoje wierzytelności jest ustanowienie hipoteki przymusowej na nieruchomościach stanowiących własność podatnika. Prawo to uprawnia fiskusa do dochodzenia zaspokojenia roszczenia z obciążonej nieruchomości, bez względu na to czyją stała się ona własnością.

 

Hipoteka przymusowa a przedawnienie

 

Zgodnie z ogólną zasadą wyrażoną w art. 70 § 1 ordynacji podatkowej (dalej: “o.p.”) zobowiązania podatkowe przedawniają się z upływem 5 lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym upłynął termin płatności podatku. Taka regulacja daje podatnikom gwarancję stabilności ich sytuacji prawnej. Po upływie terminu przedawnienia podatnik zyskuje pewność, że jeżeli nabędzie on nowe składniki majątku lub zacznie uzyskiwać wynagrodzenie za pracę, to nie zostaną one zajęte przez fiskusa.

 

Powyższa zasada doznaje jednak pewnych wyjątków. Jeden z nich dotyczy właśnie zobowiązań podatkowych zabezpieczonych hipoteką przymusową. Zgodnie z art. 70 § 8 o.p. nie ulegają przedawnieniu zobowiązania podatkowe zabezpieczone hipoteką lub zastawem skarbowym, jednakże po upływie terminu przedawnienia zobowiązania te mogą być egzekwowane tylko z przedmiotu hipoteki lub zastawu. Powyższe oznacza, że zobowiązanie podatkowe zabezpieczone hipoteką nie ulegnie przedawnieniu w zakresie w jakim może być ono egzekwowane z nieruchomości, na której ustanowiono hipotekę.

 

Czy brak przedawnienia zobowiązania jest zgodny z Konstytucją?

 

O konstytucyjności braku przedawnienia zobowiązań podatkowych zabezpieczonych hipoteką przymusową wypowiedział się w wyroku z dnia 8 października 2013 roku Trybunał Konstytucyjny (sygn. SK 40/12). Trybunał Konstytucyjny orzekł, że rozwiązanie przewidziane w ordynacji podatkowej powoduje, iż przedawnienie ma charakter pozorny i jako takie jest niezgodne z art. 64 ust. 2 Konstytucji RP.

 

Czy podatnik może powołać się na niekonstytucyjność przepisów w sporze z fiskusem?

 

Trybunał Konstytucyjny w wyroku z dnia 8 października 2013 roku orzekł o niekonstytucyjności art. 70 § 6 o.p., który obowiązywał do 1 stycznia 2003 roku. W tej dacie ustawodawca nieznacznie zmieniając treść normy prawnej zawartej w w/w przepisie przeniósł ją do art. 70 § 8 o.p. Ten ostatni przepis nie był zatem przedmiotem orzekania, jednak Trybunał dostrzegł również niekonstytucyjność tego przepisu i podkreślił zasadność jego nowelizacji. Ustawodawca do chwili obecnej nie podjął jednak jakichkolwiek działań, które miałyby na celu usunięcie zakwestionowanego przepisu.

 

Wobec zaniechania ustawodawcy na straży praw podatników stanęły jednak sądy administracyjne. Wskazują one, że skoro przepis art. 70 § 8 o.p. stanowiący o tym, że zobowiązania podatkowe zabezpieczone hipoteka nie ulegają przedawnieniu jest obarczony wtórną niekonstytucyjnością, to zabezpieczone zobowiązania przedawniają się na ogólnych zasadach określonych w art. 70 § 1 do § 7 o.p. (wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 21 stycznia 2015 r., sygn. akt II FSK 1764/14). Teza potwierdzana jest również w innych wyrokach (zob. np. wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach z dnia 3 czerwca 2015 r., sygn. akt I SA/Gl 1156/14).

 

Organy podatkowe nie mają zatem prawa prowadzić egzekucji z nieruchomości zabezpieczonej hipoteką po upływie terminu przedawnienia zobowiązania podatkowego.

 

Jak pozbyć się hipoteki przymusowej?

Przedawnienie skutkuje wygaśnięciem zobowiązania podatkowego (art. 59 § 1 pkt 9 o.p.). Należy przyjąć, że każda forma wygaśnięcia zobowiązania podatkowego skutkuje wygaśnięciem hipoteki zabezpieczającej to zobowiązanie. Wygaśnięcie zobowiązania podatkowego otwiera więc drogę do żądania udzielenia zgody przez organ podatkowy na wykreślenie hipoteki przymusowej z księgi wieczystej. Jak bowiem stanowi art. 100 ustawy o księgach wieczystych i hipotece, w razie wygaśnięcia hipoteki wierzyciel obowiązany jest dokonać wszelkich czynności umożliwiających wykreślenie hipoteki z księgi wieczystej.

 

Podsumowując, podatnicy powinni skarżyć decyzje podatkowe wydane po upływie terminu przedawnienia, jak i czynności egzekucyjne przeprowadzone po tym terminie, jeśli są one wynikiem zastosowania art. 70 § 8 o.p. W świetle powołanego wyroku Trybunału Konstytucyjnego i późniejszych orzeczeń sądów administracyjnych, istnieje duża szansa na wygraną w sporze z organami podatkowymi w opisanej sytuacji.

 

Ocena czy zobowiązanie podatkowe podatnika uległo przedawnieniu, jak również złożenie do organu podatkowego wniosku o wyrażenie zgody na wykreślenie hipoteki często wymaga specjalistycznej wiedzy, dlatego zachęcamy do skorzystania w tym zakresie z pomocy profesjonalnego pełnomocnika.