kontrolapodatkowa.pl

Twój przyjaciel w sporze z fiskusem

8.04.2019

Tagi: , ,

Nadpłata – bezpodstawne wzbogacenie podatnika

Organy podatkowe będą mogły blokować zwrot nadpłaty podatku, jeżeli udowodnią, że byłoby to bezpodstawne wzbogacenie podatnika. Chodzi głównie o podatki pośrednie, czyli VAT i akcyzę. Zmiany dotkną jednak także rozliczeń PIT i CIT. Ograniczenie zwrotów przewiduje Nowa Ordynacja Podatkowa (NOP- planowane wejście w życie 2020-2021).

 

Zgodnie z projektowaną treścią (tak jak obecnie) nadpłatą będzie kwota nadpłaconego podatku lub zapłaconego nienależnie. Zasadnicza zmiana nastąpi jednak w art. 190 § 2, który ma wprowadzić zasadę, w myśl której nadpłata nie powstanie, jeśli organ podatkowy udowodni, że w wyniku jej zwrotu nastąpiłoby bezpodstawne wzbogacenie podatnika.

 

Organy podatkowe będą zatem mogły odmawiać dokonania zwrotu nadpłaty, jeśli wykażą, że spowodowałby on bezpodstawne wzbogacenie podatnika. Takie rozwiązanie projektodawca uzasadnia konstrukcją podatku (zwłaszcza VAT i akcyzy), która umożliwia przeniesienie obciążenia z tytułu tego podatku na konsumenta – ostatecznego nabywcę towaru lub usługi. Podatnika nie obciąża ciężar ekonomiczny tego podatku (tylko konsumenta), to uzyskany zwrot nadpłaty może w tym przypadku stanowić bezpodstawne wzbogacenie.  Z uzasadnienia zmiany do ordynacji podatkowej wynika, że nie chodzi tu jednak o stworzenie generalnego domniemania, że każdy uiszczony podatek akcyzowy lub inne podatki pośrednie są w całości, zawsze przerzucane na konsumenta. Ocena, czy w danych okolicznościach doszło do nieuprawnionego wzbogacenia powinna być każdorazowo dokonana z uwzględnieniem oceny przez organ podatkowy przesłanek ekonomicznych dotyczących zarówno zakresu, jak i możliwości przerzucenia ciężaru podatkowego.

 

Przepisy o bezpodstawnym wzbogaceniu będą miały również zastosowanie na gruncie podatków dochodowych. W szczególności dotkną one rozliczeń danin, do których pobrania zobowiązany jest płatnik. Będzie to na przykład podatek u źródła. Płatnik nie jest podmiotem, który ponosi ekonomiczny ciężar rozliczanego podatku. Ciężar ten ponoszony jest przez podatnika, którego środki są przez płatnika pobierane i przekazywane na rachunek właściwego urzędu. W takiej sytuacji, to właśnie podatnik jest podmiotem, któremu powinno przysługiwać prawo do otrzymania zwrotu nienależnie rozliczonego podatku, co wynika z uzasadnienia projektu.

 

Przepis o bezpodstawnym wzbogaceniu ma dotyczyć wszystkich podatków. Jednak – jak się wydaje – w praktyce będzie on stosowany w odniesieniu podatków pośrednich. Istotą podatków pośrednich jest bowiem dążenie do przeniesienia ciężaru ekonomicznego związanego z opodatkowaniem tymi podatkami, na ostatecznego konsumenta. Zazwyczaj w sytuacji, gdy podatnik stwierdzi, że ma nadpłatę, ciężar podatku został już przez niego wcześniej wkalkulowany w cenę dostarczanego towaru lub usługi i został przerzucony na konsumenta. W konsekwencji ze względu na mechanizm opodatkowania w podatkach pośrednich ostatecznie „poszkodowanym” pozostanie konsument, który na gruncie nowej ordynacji podatkowej nie będzie miał możliwości, żądać zwrotu podatku nadpłaconego w cenie nabytych towarów i usługach.  

 

Projektodawca podkreśla, że prawo wspólnotowe nie sprzeciwia się temu, aby krajowy system prawny odmawiał zwrotu podatków nienależnie pobranych, w sytuacji gdyby zwrot ten powodował bezpodstawne wzbogacenie osób mających do niego prawo. TSUE akceptuje – co prawda – odmowę zwrotu kwot pobranych wbrew prawu unijnemu. 

 

Organ podatkowy musi jednak udowodnić przeniesienie ekonomicznego ciężaru podatku i wykazać, że zwrot skutkowałby bezpodstawnym wzbogaceniem podatnika. To z kolei wyzwanie dla krajowych organów podatków, wymagające odpowiedniego przygotowania i specjalistycznej wiedzy z zakresu ekonomii.

Podsumowując

Obecne regulacje dotyczące instytucji nadpłaty są mocno skomplikowane i już teraz powodują wiele problemów interpretacyjnych. Wprowadzenie dodatkowego kryterium „bezpodstawnego wzbogacenia” dodatkowo spowoduje wzrost sporów z organami podatkowymi. W praktyce będzie to oznaczać efektywny brak możliwości uzyskania nadpłaty przez podatników. Proponowane rozwiązanie zwłaszcza w podatkach pośrednich, w których podatnicy w pełni świadomie i zgodnie z prawem przenoszą ciężar podatku na ostatecznych konsumentów spowoduje, że nadpłata nie będzie występować, a faktycznie będzie to przysporzenie przysługujące Skarbowi Państwa.

Możliwość komentowania została wyłączona.