kontrolapodatkowa.pl

Twój przyjaciel w sporze z fiskusem

Przyjrzyjmy się bliżej propozycjom Ministerstwa Finansów, stawiając tym razem na istotne zmiany w kodeksie karnym skarbowym. Projekt nowelizacji opublikowany 28 marca 2025 r. zakłada m.in. uchylenie art. 44 § 2 Kodeksu karnego skarbowego – przepisu, który dotąd chronił podatników przed odpowiedzialnością karną w przypadku przedawnienia zobowiązania podatkowego. Jeśli zmiany wejdą w życie, możliwe będzie prowadzenie postępowania karnego skarbowego nawet wtedy, gdy zobowiązanie podatkowe już się formalnie przedawniło.

Zerwanie związku między podatkiem a odpowiedzialnością karną

Dotychczas art. 44 § 2 k.k.s. stanowił, że karalność przestępstwa skarbowego ustaje również wtedy, gdy przedawniło się samo zobowiązanie podatkowe:

Karalność przestępstwa skarbowego polegającego na uszczupleniu lub narażeniu na uszczuplenie należności publicznoprawnej ustaje także wówczas, gdy nastąpiło przedawnienie tej należności.

W praktyce oznaczało to, że po upływie pięcioletniego terminu (zgodnie z art. 70 § 1 Ordynacji podatkowej) państwo nie tylko traciło prawo dochodzenia zapłaty podatku, ale także możliwość pociągnięcia podatnika do odpowiedzialności karnej. Stanowiło to logiczną spójność między systemem podatkowym a karnym – skoro obowiązek podatkowy przestał istnieć, to i karalność za jego niewypełnienie było pozbawione sensu.

Nowa propozycja zakłada, że podatnik będzie mógł być pociągnięty do odpowiedzialności karnej nawet wtedy, gdy fiskus nie ma już prawa domagać się zapłaty podatku. Jak tłumaczy resort – przedawnienie podatkowe nie powinno przesłaniać interesu państwa w ściganiu czynów szkodliwych społecznie. Argumentacja opiera się na potrzebie ochrony interesów finansowych Skarbu Państwa i możliwości zakończenia trwających postępowań, nawet jeśli formalnie zobowiązanie podatkowe wygasło.

Ministerstwo Finansów zapewnia, że mimo zmian nie dojdzie do bezterminowego ścigania przestępstw skarbowych. Nadal obowiązywać będą ogólne reguły przedawnienia karalności, jednak w razie wszczęcia postępowania karnego przeciwko konkretnej osobie, termin ten ulegnie automatycznemu wydłużeniu. W praktyce może to oznaczać kilkunastoletnie postępowania, których zakończenie będzie możliwe długo po wygaśnięciu zobowiązania podatkowego.

Z punktu widzenia obrotu gospodarczego to rozwiązanie szkodliwe – zwiększa niepewność i może być postrzegane jako osłabienie zasady stabilności prawa oraz zaufania obywatela do państwa.

Cyfrowa egzekucja: eLicytacje jako nowa twarz windykacji

Na marginesie tych zmian warto odnotować kolejny krok w cyfryzacji egzekucji administracyjnej, czego wyrazem jest system teleinformatyczny – eLicytacje, który umożliwi naczelnikom urzędów skarbowych, działających jako organy egzekucyjne, elektroniczną sprzedaż ruchomości i nieruchomości. W portalu będą publikowane sporządzane przez tych naczelników obwieszczenia i ogłoszenia o sprzedaży.

Już w czerwcu 2025 r. mają ruszyć pierwsze elektroniczne licytacje nieruchomości zajętych przez fiskusa. Do tej pory forma elektroniczna była zarezerwowana jedynie dla ruchomości i prowadzona przez zewnętrzne podmioty. Ministerstwo przewiduje, że dzięki nowemu modelowi sprzedaży, wartość uzyskana z egzekucji może wzrosnąć nawet o 20%. Choć sprzedaż tradycyjna nadal będzie możliwa, w praktyce to platforma online ma stać się głównym kanałem licytacji zajętych majątków.