kontrolapodatkowa.pl

Twój przyjaciel w sporze z fiskusem

22.09.2015

Tagi:

Postępowanie prowadzone przez organy administracji publicznej (przez organy inne niż podatkowe)

Kontrola u przedsiębiorcy dokonywana przez organy niepodatkowe prowadzona będzie na podstawie ustawy o swobodzie działalności gospodarczej oraz na podstawie przepisów szczególnych regulujących uprawnienia danego organu. Prawa i obowiązki uregulowane w Dziale 5 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej opisane zostały w jednym z wcześniejszych wpisów. Mimo iż zastosowanie ustawy o swobodzie działalności gospodarczej do kontroli działalności gospodarczej przedsiębiorców wynika wprost z treści tej ustawy w ustawach szczególnych zawarto również odesłanie do przepisów Działu 5 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej. Przykładowo art. 27a ustawy o jakości handlowej artykułów rolno-spożywczych.

 

Natomiast do postępowania prowadzonego wobec przedsiębiorcy zastosowanie będą miały najczęściej przepisy ustaw szczególnych (np. ustawa o systemie ubezpieczeń społecznych, ustawa o inspekcji sanitarnej, ustawa o jakości handlowej artykułów rolno spożywczych) oraz przepisy Kodeksu postępowania administracyjnego. Mimo iż zastosowanie Kodeksu postępowania administracyjnego w sprawach indywidualnych rozstrzyganych w drodze decyzji administracyjnej wynika wprost z przepisów kodeksu w ustawach szczególnych zawarto również odesłanie do odpowiedniego stosowania w zakresie nieuregulowanym przepisów kodeksu postępowania administracyjnego. Przykładowo art. 123 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych.

 

Kodeks postępowania administracyjnego normuje postępowanie przed organami administracji publicznej w należących do właściwości tych organów sprawach indywidualnych rozstrzyganych w drodze decyzji administracyjnej.

 

Kodeks postępowania administracyjnego nie ma jednak zastosowania w sprawach uregulowanych w ustawie Ordynacja podatkowa. Postępowanie podatkowe prowadzone na podstawie Ordynacji podatkowej jest szczególnym rodzajem postępowania administracyjnego stąd postępowanie administracyjne i postępowanie podatkowe uregulowane są w podobny sposób, wykazują jednak pewne odmienności.

Na podstawie kodeksu postępowania administracyjnego organami administracji publicznej są: ministrowie, centralne organy administracji rządowej, wojewodowie, działające w ich lub we własnym imieniu inne terenowe organy administracji rządowej (zespolonej i niezespolonej), organy jednostek samorządu terytorialnego oraz inne organy państwowe oraz inne podmioty gdy są one powołane z mocy prawa lub na podstawie porozumień do załatwiania spraw indywidualnych rozstrzyganych w drodze decyzji administracyjnej.

 

Organami wyższego stopnia w rozumieniu kodeksu są:

1) w stosunku do organów jednostek samorządu terytorialnego – samorządowe kolegia odwoławcze, chyba że ustawy szczególne stanowią inaczej;

2) w stosunku do wojewodów – właściwi w sprawie ministrowie;

3) w stosunku do innych organów administracji publicznej odpowiednie organy nadrzędne lub właściwi ministrowie, a w razie ich braku – organy państwowe sprawujące nadzór nad ich działalnością;

4) w stosunku do organów organizacji społecznych – odpowiednie organy wyższego stopnia tych organizacji, a w razie ich braku – organ państwowy sprawujący nadzór nad ich działalnością.

 

Właściwość miejscową organu administracji publicznej ustala się inaczej niż w Ordynacji podatkowej:

1) w sprawach dotyczących nieruchomości – według miejsca jej położenia; jeżeli nieruchomość położona jest na obszarze właściwości dwóch lub więcej organów, orzekanie należy do organu, na którego obszarze znajduje się większa część nieruchomości;

2) w sprawach dotyczących prowadzenia zakładu pracy – według miejsca, w którym zakład pracy jest, był lub ma być prowadzony;

3) w innych sprawach – według miejsca zamieszkania (siedziby) w kraju, a w braku zamieszkania w kraju – według miejsca pobytu strony lub jednej ze stron; jeżeli żadna ze stron nie ma w kraju zamieszkania (siedziby) lub pobytu – według miejsca ostatniego ich zamieszkania (siedziby) lub pobytu w kraju.

 

Jeżeli nie można ustalić właściwości miejscowej w sposób wskazany powyżej, sprawa należy do organu właściwego dla miejsca, w którym nastąpiło zdarzenie powodujące wszczęcie postępowania, albo w razie braku ustalenia takiego miejsca – do organu właściwego dla obszaru dzielnicy Śródmieście w m.st. Warszawie.

 

Natomiast na podstawie Ordynacji podatkowej jeżeli ustawy podatkowe nie stanowią inaczej, właściwość miejscową organów podatkowych ustala się według miejsca zamieszkania albo adresu siedziby podatnika, płatnika, inkasenta.

 

Na podstawie kodeksu postępowania administracyjnego Stroną jest każdy, czyjego interesu prawnego lub obowiązku dotyczy postępowanie albo kto żąda czynności organu ze względu na swój interes prawny lub obowiązek.

 

Kolejną różnicą jest zasięg terytorialny obowiązku osobistego stawiennictwa na wezwanie. Zgodnie z przepisami kpa do osobistego stawienia się wezwany jest obowiązany tylko w obrębie gminy lub miasta, w którym zamieszkuje lub przebywa lub w obrębie sąsiedniej gminy albo miasta. Natomiast zgodnie z Ordynacją podatkową wezwany jest obowiązany do osobistego stawienia się tylko na obszarze województwa, w którym zamieszkuje lub przebywa.

 

Niewielkie różnice występują również w postępowaniu dowodowym.

 

Jako dowód należy dopuścić wszystko, co może przyczynić się do wyjaśnienia sprawy, a nie jest sprzeczne z prawem. W szczególności dowodem mogą być dokumenty, zeznania świadków, opinie biegłych oraz oględziny. Jeżeli przepis prawa nie wymaga urzędowego potwierdzenia określonych faktów lub stanu prawnego w drodze zaświadczenia właściwego organu administracji, organ administracji publicznej odbiera od strony, na jej wniosek, oświadczenie złożone pod rygorem odpowiedzialności za fałszywe zeznania

 

Dokumenty urzędowe sporządzone w przepisanej formie przez powołane do tego organy państwowe w ich zakresie działania stanowią dowód tego, co zostało w nich urzędowo stwierdzone.

 

Inny jest zakres prawa odmowy odpowiedzi na zadane świadkowi pytanie. Nikt nie ma prawa odmówić zeznań w charakterze świadka, z wyjątkiem małżonka strony, wstępnych, zstępnych i rodzeństwa strony oraz jej powinowatych pierwszego stopnia, jak również osób pozostających ze stroną w stosunku przysposobienia, opieki lub kurateli. Prawo odmowy zeznań trwa także po ustaniu małżeństwa, przysposobienia, opieki lub kurateli.

 

Świadek może odmówić odpowiedzi na pytania, gdy odpowiedź mogłaby narazić jego lub jego bliskich wymienionych powyżej na odpowiedzialność karną, hańbę lub bezpośrednią szkodę majątkową albo spowodować naruszenie obowiązku zachowania prawnie chronionej tajemnicy zawodowej.

Jeżeli po wyczerpaniu środków dowodowych lub z powodu ich braku pozostały niewyjaśnione fakty istotne dla rozstrzygnięcia sprawy, organ administracji publicznej dla ich wyjaśnienia może przesłuchać stronę. Przesłuchanie strony w postępowaniu administracyjnym ma zatem charakter wyjątkowy.

Organ administracji publicznej przeprowadzi, z urzędu lub na wniosek strony, w toku postępowania rozprawę, w każdym przypadku gdy zapewni to przyspieszenie lub uproszczenie postępowania lub gdy wymaga tego przepis prawa. Organ powinien przeprowadzić rozprawę, gdy zachodzi potrzeba uzgodnienia interesów stron oraz gdy jest to potrzebne dla wyjaśnienia sprawy przy udziale świadków lub biegłych albo w drodze oględzin. W postępowaniu administracyjnym rozprawa może zostać przeprowadzona zarówno przed organem pierwszej jak i drugiej instancji.

 

Organ administracji publicznej załatwia sprawę przez wydanie decyzji, chyba że przepisy kodeksu stanowią inaczej. Decyzje rozstrzygają sprawę co do jej istoty w całości lub w części albo w inny sposób kończą sprawę w danej instancji.

 

Gdy postępowanie z jakiejkolwiek przyczyny stało się bezprzedmiotowe w całości albo w części, organ administracji publicznej wydaje decyzję o umorzeniu postępowania odpowiednio w całości albo w części. Organ administracji publicznej może umorzyć postępowanie, jeżeli wystąpi o to strona, na której żądanie postępowanie zostało wszczęte, a nie sprzeciwiają się temu inne strony oraz gdy nie jest to sprzeczne z interesem społecznym.

 

W sprawie, w której toczy się postępowanie przed organem administracji publicznej, strony mogą zawrzeć ugodę – jeżeli przemawia za tym charakter sprawy, przyczyni się to do uproszczenia lub przyspieszenia postępowania i nie sprzeciwia się temu przepis prawa. Ugoda może być zawarta przed organem administracji publicznej, przed którym toczy się postępowanie w pierwszej instancji lub postępowanie odwoławcze, do czasu wydania przez organ decyzji w sprawie. Zatwierdzona ugoda wywiera takie same skutki, jak decyzja wydana w toku postępowania administracyjnego.

 

Od decyzji wydanej w pierwszej instancji służy stronie odwołanie tylko do jednej instancji. Właściwy do rozpatrzenia odwołania jest organ administracji publicznej wyższego stopnia, chyba że ustawa przewiduje inny organ odwoławczy. Od decyzji wydanej w pierwszej instancji przez ministra lub samorządowe kolegium odwoławcze nie służy odwołanie, jednakże strona niezadowolona z decyzji może zwrócić się do tego organu z wnioskiem o ponowne rozpatrzenie sprawy; do wniosku tego stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące odwołań od decyzji.

 

W przeciwieństwie do postępowań podatkowych odwołanie od decyzji wydanej na podstawie kodeksu postępowania administracyjnego nie wymaga szczegółowego uzasadnienia. Wystarczy, jeżeli z odwołania wynika, że strona nie jest zadowolona z wydanej decyzji. Przepisy szczególne mogą jednak ustalać inne wymogi co do treści odwołania.

 

Organ odwoławczy wydaje decyzję, w której:

1) utrzymuje w mocy zaskarżoną decyzję albo

2) uchyla zaskarżoną decyzję w całości albo w części i w tym zakresie orzeka co do istoty sprawy albo uchylając tę decyzję – umarza postępowanie pierwszej instancji w całości albo w części, albo

3) umarza postępowanie odwoławcze.

Organ odwoławczy może uchylić zaskarżoną decyzję w całości i przekazać sprawę do ponownego rozpatrzenia organowi pierwszej instancji, gdy decyzja ta została wydana z naruszeniem przepisów postępowania, a konieczny do wyjaśnienia zakres sprawy ma istotny wpływ na jej rozstrzygnięcie. Przekazując sprawę, organ ten powinien wskazać, jakie okoliczności należy wziąć pod uwagę przy ponownym rozpatrzeniu sprawy.

 

Prawomocne decyzje i postanowienia wydane w postępowaniu administracyjnym podlegają zaskarżeniu do wojewódzkiego sądu administracyjnego.

 

Do postępowań i kontroli prowadzonych przez organy administracji publicznej zastosowanie mają przepisy ustaw szczególnych przykładowo będą to przepisy rozdziału 10 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych zatytułowanego Kontrola wykonywania zadań z zakresu ubezpieczeń społecznych, rozdziału 3 ustawy o Państwowej Inspekcji Sanitarnej zatytułowanego Uprawnienia Państwowej Inspekcji Sanitarnej oraz rozdziału 4 ustawy o jakości handlowej artykułów rolno-spożywczych zatytułowanego postępowanie kontrolne.

Różnorodność form przeprowadzanych kontroli i postępowań powoduje, że samemu trudno się w tym odnaleźć i skutecznie dochodzić swoich praw. Podatnikowi trudno odróżnić kontrolę od postępowania, czynności sprawdzające od kontroli podatkowej czy postępowanie podatkowe od postępowania kontrolnego. Każdy z tych trybów cechują inne prawa i obowiązki kontrolujących i kontrolowanych. Każdy rodzaj czynności kończy się innym dokumentem, w każdym inaczej wyglądają tryb i środki zaskarżenia.

Reprezentacja podatników w trakcie kontroli i postępowań podatkowych jest bardzo istotnym polem działalności naszej Kancelarii. Reprezentujemy jednak naszych klientów także w trakcie postępowań administracyjnych m.in. przed Zakładem Ubezpieczeń Społecznych, Centrum Obsługi Przedsiębiorcy, Państwową Inspekcją Sanitarną oraz Wojewódzkim Inspektorem Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych.