kontrolapodatkowa.pl

Twój przyjaciel w sporze z fiskusem

31.12.2014

Tagi:

W jakich przypadkach możliwe są oględziny mieszkania w ramach kontroli podatkowej?

Przepisy dotyczące kontroli podatkowej przyznają podmiotom kontrolującym uprawnienie do wstępu na grunt oraz do budynków, lokali, czy też innych pomieszczeń kontrolowanego, niezależnie od jego zgody. Ordynacja podatkowa przewiduje jednocześnie osobną regulację w odniesieniu do nieruchomości mieszkalnych. Istotna różnica polega na tym, że wstęp na teren, do budynku lub lokalu mieszkalnego kontrolowanego w celu dokonania oględzin zasadniczo wymaga zgody samego kontrolowanego lub – w określonych przypadkach – prokuratora rejonowego. To, czyja zgoda jest konieczna, zależy od charakteru i przebiegu czynności, które mają zostać podjęte.

Kiedy oględziny?

 

Przepisy wskazują konkretne okoliczności, w których dokonanie oględzin mieszkania przez kontrolującego wchodzi w grę. Jest to możliwe, jeśli spełniona jest choćby jedna z poniższych przesłanek:

  • teren, budynek lub lokal mieszkalny zostały wskazane jako miejsce wykonywanie działalności gospodarczej lub jako siedziba kontrolowanego – fakt ten wynika z wpisu do ewidencji działalności gospodarczej lub rejestru sądowego. Warto nadmienić, że oględziny są w tym przypadku możliwe bez względu na to, czy nieruchomość mieszkalna stanowi własność podatnika, czy też przysługuje mu inny tytuł prawny do władania nią;
  • dokonanie oględzin jest niezbędne dla ustalenia lub określenia wysokości podatku lub podstawy opodatkowania;
  • dokonanie oględzin jest niezbędne do zweryfikowania faktu poniesienia wydatków na cele mieszkaniowe, które uprawniają do skorzystania z ulg podatkowych.

 

W powyższych sytuacjach do przeprowadzenia oględzin konieczna jest zgoda kontrolowanego. Co istotne, powinna ona zostać wyrażona wprost, nie można jej domniemywać. W praktyce oznacza to, że przed przystąpieniem do czynności kontrolujący powinien zapytać o zgodę na przeprowadzenie oględzin, informując także o możliwości odmowy. Należy pamiętać, że w razie braku zgody oględziny nadal mogą zostać przeprowadzone. Organ musi wówczas wystąpić ze stosownym wnioskiem i uzyskać zgodę prokuratora rejonowego. Zgoda ta przybiera postać postanowienia, które organ winien okazać kontrolowanemu przed przystąpieniem do oględzin.

A kiedy oględziny z przeszukaniem?

 

Powyższe uwagi odnoszą się do czynności polegających na przeprowadzeniu samych tylko oględzin. Przepisy przewidują ponadto uprawnienie kontrolującego do dokonania oględzin połączonych
z przeszukaniem
lokali mieszkalnych, innych pomieszczeń lub rzeczy. Jest to możliwe
w następujących przypadkach:

  • jeżeli powzięto informację o prowadzeniu niezgłoszonej do opodatkowania działalności gospodarczej;
  • jeżeli w lokalu (innych pomieszczeniach) przechowywane są przedmioty, księgi podatkowe, akta lub inne dokumenty mogące mieć wpływ na ustalenie obowiązku podatkowego lub określenie wysokości podatku.

W razie zaistnienia jednej z powyższych okoliczności, czynności przeprowadzane są przez upoważnionych pracowników organu podatkowego po uzyskaniu zgody prokuratora rejonowego (na wniosek organu), zgoda kontrolowanego nie ma tu znaczenia. W takiej sytuacji podmiotowi kontrolowanemu również należy okazać postanowienie prokuratora o wyrażeniu zgody na dokonanie wskazanych czynności.

Co wolno kontrolującemu?

 

Trzeba podkreślić, że w zakresie przeszukania pozycję kontrolującego możemy porównać do uprawnień i obowiązków przysługujących Policji, bowiem przepisy Kodeksu postępowania karnego o przeszukaniu odnoszące się do Policji mają także zastosowanie właśnie do podmiotu kontrolującego w kontroli podatkowej.  Warto w tym zakresie wskazać kilka przykładów:

 

  • w przypadkach niecierpiących zwłoki możliwe jest przystąpienie do czynności bez postanowienia prokuratora; wówczas konieczne jest okazanie przez organ kontrolujący odpowiedniego nakazu lub też legitymacji służbowej, a następnie niezwłoczne zwrócenie się do prokuratora o zatwierdzenie przeszukania. Na żądanie przeszukanego kontrolowanego należy w ciągu 7 dni od przeszukania doręczyć mu postanowienie prokuratora w tym zakresie;
  • przeszukanie powinno być przeprowadzone z zachowaniem umiaru i z poszanowaniem godności osób przeszukiwanych, bez wyrządzania im niepotrzebnych szkód czy dolegliwości;
  • przeszukanie może być zasadniczo przeprowadzone w porze nocnej (22.00 – 6.00) jedynie
    w sytuacjach niecierpiących zwłoki;
  • przedmioty, które zostały wydane lub znalezione podczas przeszukania, po dokonaniu oględzin oraz sporządzeniu stosownego spisu zabiera się lub oddaje osobie godnej zaufania na przechowanie; osoby zainteresowane mają zaś prawo do natychmiastowego otrzymania pokwitowania informującego o tym, jakie przedmioty i przez kogo zostały zatrzymane;
  • osoby, których prawa zostały naruszone w toku czynności, mogą wnieść zażalenie (np. na postanowienie dotyczące przeszukania i zatrzymania rzeczy, ale również na inne czynności).

 

Zarówno z czynności oględzin, jak i przeszukania sporządza się protokół. W tym ostatnim przypadku, protokół dla swojej ważności wymaga zatwierdzenia przez prokuratora. Jeżeli bowiem prokurator odmówi zatwierdzenia, wówczas zgromadzone materiały i informacje nie stanowią dowoduw postępowaniu kontrolnym.

 

Ordynacja podatkowa przewidziała także sytuację, w której nieruchomość mieszkalna znajduje się w posiadaniu nie podmiotu kontrolowanego, a osoby trzeciej. Wówczas osoby takie zobowiązane są do udostępnienia ich w celu przeprowadzenia oględzin (lub oględzin wraz z przeszukaniem). Trzeba jednak zaznaczyć, że aktualny pozostaje w takim przypadku wymóg uzyskania zgody kontrolowanego.