kontrolapodatkowa.pl

Twój przyjaciel w sporze z fiskusem

W najbliższym czasie można spodziewać się zintensyfikowanych czynności organów w obszarze zobowiązań podatkowych powstałych w 2016 r. Działania te będą nakierowane w głównej mierze na przerwanie biegu przedawnienia w tych sprawach, gdzie istnieje obawa, iż do końca bieżącego roku organy mogą nie wydać decyzji ostatecznych. Jednym ze sposobów przerywania biegu terminu przedawnienia w takiej sytuacji będzie wszczynanie postępowań karnych skarbowych.

 

Termin przedawnienia

 

 

Zgodnie z przepisami Ordynacji podatkowej, przedawnienie zobowiązania podatkowego następuje zasadniczo po 5 latach, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym upłynął termin płatności podatku.

Przykładowo – w zakresie podatku dochodowego od osób fizycznych – do 30 kwietnia, roku następującego po roku podatkowym, składa się zeznanie o wysokości osiągniętego dochodu (lub poniesionej straty) w roku podatkowym (PIT-36, PIT-36L, PIT-37, PIT-38, PIT-39).
W tym terminie należy również wpłacić, o ile wynika to ze złożonych zeznań, różnicę pomiędzy podatkiem należnym, a sumą przekazaną na konto urzędu skarbowego, z tytułu zaliczek należnych za dany rok.

Termin  przedawnienia zobowiązania może ulec wydłużeniu, jeżeli dojdzie do:

• zawarcia układu ratalnego z urzędem skarbowym,
• wszczęcia egzekucji lub
• wszczęcia postępowania karnego skarbowego.

 

 

(Przykład)

 

Jeśli zobowiązanie podatkowe w podatku dochodowych powstało w 2016 r., przedawni się ono dopiero z końcem obecnego roku 2022 (31.12.2021 r.), ponieważ termin 5 lat liczony jest od końca 2017 roku.

 

 

Wszczęcie postępowania karno-skarbowego

 

 

Szczególnie groźną broń w rękach urzędników stanowi narzędzie w postaci wszczęcia postępowania karno-skarbowego. Jak wynika, bowiem z regulacji Ordynacji Podatkowej bieg terminu przedawnienia zobowiązania podatkowego nie rozpoczyna się, a rozpoczęty ulega zawieszeniu, z dniem wszczęcia postępowania w sprawie o przestępstwo skarbowe lub wykroczenie skarbowe, o którym podatnik został zawiadomiony, jeżeli podejrzenie popełnienia przestępstwa lub wykroczenia wiąże się z niewykonaniem tego zobowiązania.

Praktyka wskazuje, że instytucja ta jest wielokrotnie nadużywana przez organy podatkowe i traktowana jako swojego rodzaju „koło ratunkowe”. Pozwalając im, tym samym na zawieszenie biegu terminu przedawnienia i zyskanie czasu, który umożliwi dalsze prowadzenie postępowania podatkowego i wydanie decyzji ostatecznej, nawet długo po terminie przedawnienia zobowiązania podatkowego. Z kolei, samo postępowanie karno-skarbowe, tuż po wszczęciu często zostaje:

• zawieszone albo
• podejmowane są w jego trakcie wyłącznie czynności pozorne, nie mające żadnego wpływu dla toku danej sprawy.

Na problem instrumentalnego wszczynania postępowań karno-skarbowych zwrócił bardzo stanowczo uwagę Naczelny Sąd Administracyjny, w uchwale z dnia  24 maja 2021 r. wydanej w składzie 7 sędziów ( sygn. akt I FPS 1/21), zgodnie z którą wyraził pogląd, że sądy administracyjne są uprawnione do badania, czy wszczęte przez organ podatkowy postępowanie miało charakter wyłącznie instrumentalny, a w konsekwencji badanie czy doszło
do skutecznego nierozpoczęcia lub zawieszenia biegu terminu przedawnienia zobowiązania podatkowego, jedynie do analizy kwestii formalnych, które muszą być spełnione aby zaistniał skutek z mocy prawa.

 

 

Instrumentalne wszczęcie  postępowania

 

 

Naczelny Sąd Administracyjny, określił w jednym ze swoich wyroków trzy okoliczności, które łącznie, w ocenie Sądu mogą rodzić obawę o instrumentalne wykorzystanie postępowania karno-skarbowego (sygn. akt I FSK 269/22).

• W pierwszej kolejności wskazano na bliskość upływu terminu przedawnienia.

 

 

(Przykład)

 

W analizowanym przypadku postępowanie karne-skarbowe wszczęto w dniu 10 grudnia 2018r., a zawiadomienie o przerwaniu biegu terminu przedawnienia doręczono stronie w dniu 20 grudnia 2018 r., podczas gdy same zobowiązania podatkowe przedawniały się z dniem 31 grudnia 2018 r.

 

• W drugiej kolejności, Sąd wskazał na korelacje czasowe między poszczególnymi czynnościami organu podatkowego, a momentem wszczęcia postępowania karno-skarbowego.

 

 

(Przykład)

 

 

Postępowanie karno-skarbowe zostało w analizowanym przypadku wszczęte, gdy sprawa podatkowa była daleka od rozstrzygnięcia; owo wszczęcie nastąpiło bowiem po przeprowadzeniu czynności sprawdzających, ale zaledwie kilka dni po wszczęciu postępowania podatkowego. Powyższe, z kolej mogło uzasadniać podejrzenie, że organ podatkowy chciał zabezpieczyć czas na przeprowadzenie postępowania podatkowego w całości.

 

• W ostatniej kolejności, Sąd wskazał na brak aktywności organu zmierzającej do realizacji celów postępowania karnego skarbowego od jego wszczęcia.

 

 

Modelowy przykład instrumentalnego wszczęcia postępowania kks – i nasza w tym zasługa

 

 

W tym miejscu warto odwołać się do (nieprawomocnego) wyroku WSA w Łodzi z dnia 4 października 2022 r. (sygn. akt: I SA/ Łd 271/22). Sąd uwzględniając skargę i umarzając postępowanie wobec przedawnienia zobowiązania podatkowego w podatku dochodowym od osób fizycznych za 2015 rok, nie pozostawił żadnych wątpliwości co do instrumentalnych działań organu w zakresie wszczęcia postępowania karnego skarbowego.

Podkreślono, że mamy tu przykład modelowego wręcz zastosowania wyżej opisanej uchwały NSA, gdzie organ wszczął postępowanie karne skarbowe i zawiadomił pełnomocnika o tym fakcie, na kilka dni przed datą upływu terminu przedawnienia zobowiązania podatkowego za 2015 rok.

Analizując etap sprawy głównej (dotyczącej zobowiązania podatkowego), jak i czynności podjęte przez organ w ramach zainicjowanego postępowania karnego skarbowego, sąd nie zawahał się zająć   jednoznacznego stanowiska. W jego opinii, skorzystanie z instytucji kks ewidentnie zmierzało tylko i wyłącznie do przerwania biegu terminu przedawnienia.

Miło, jest nam przy tym poinformować, że całość sprawy pilotowała i prowadziła nasza Kancelaria.