kontrolapodatkowa.pl

Twój przyjaciel w sporze z fiskusem

Postępowanie podatkowe jest dwuinstancyjne. Oznacza to, że ta sama sprawa jest rozpoznawana przez dwa niezależne od siebie organy. Zatem, w przypadku uzyskania negatywnego rozstrzygnięcia, podatnik może się od niego odwołać, a organ odwoławczy ma obowiązek ponownego przenalizowania sprawy. Na tym jednak jego rola jako swoistego recenzenta decyzji wydanej w pierwszej instancji się nie kończy, bowiem organ II instancji powinien poczynić własne ustalenia w sprawie, a także może przeprowadzić postępowanie dowodowe. Powyższe jest istotne, gdyż gwarantuje weryfikację sprawy przez inny organ, a nadto umożliwia wychwycenie wad lub błędów już na etapie postępowania w organach.

Treść zasady a obowiązki organu

Zgodnie z omawianą zasadą postępowanie podatkowe jest dwuinstancyjne, co oznacza w praktyce obowiązek organu w zakresie:

• dwukrotnego merytorycznego rozpoznania i rozstrzygnięcia sprawy podatkowej,
• dwukrotnego ustalenia stanu faktycznego,
• dwukrotnej wykładni przepisów prawa.

Organ odwoławczy jest zobowiązany do rozpoznania sprawy w pełnym zakresie, a więc do ponownego jej załatwienia, a nie jedynie kontroli ustaleń zawartych w zaskarżonej decyzji.

Organ odwoławczy chcąc prawidłowo zrealizować omawiane wytyczne, dokonując kontroli decyzji wydanej w pierwszej instancji:

• nie może ograniczyć się tylko do oceny zarzutów podniesionych w odwołaniu;
• powinien odnieść się także do twierdzeń skarżącego, które były już nawet oceniane
  w decyzji wydanej w pierwszej instancji;
• nie może dokonywać odesłań do decyzji organu I instancji – zastępując tym samym swoją ocenę sprawy.

Postępowanie dowodowe

Zasada dwuinstancyjności wiąże się także z koniecznością ponownego przeprowadzenia postępowania dowodowego, w sytuacji, gdy jest to konieczne do pełnego wyjaśnienia sprawy.

W ramach tych działań organ odwoławczy może zlecić lub we własnym zakresie przeprowadzić uzupełniające postępowanie dowodowe.

Zatem, strona jest uprawniona do przedkładania kolejnych dowodów na etapie postępowania odwoławczego, co należy podkreślić i zaznaczyć, iż w tym zakresie nie ma (jak w przypadku procedury cywilnej) żadnych ograniczeń, czy prekluzji, a organ jest obowiązany do ich rozpatrzenia. Co istotne, organ może również z urzędu, dopuścić dowody jeśli uzna, iż pewne okoliczności, wymagają dodatkowego wyjaśnienia, a inicjatywa i możliwości dowodowe w tym względzie nie zostały wyczerpane.

Dodać trzeba, że postępowanie wyjaśniające, jakie może podjąć organ II instancji jest tylko postępowaniem dodatkowym w stosunku do postępowania wyjaśniającego przeprowadzonego przez organ I instancji. Oznacza to, że organ odwoławczy nie może prowadzić tego postępowania w pełnym zakresie lub w znacznej części, a jedynie w celu uzupełnienia dowodów i materiałów w sprawie. Organ II instancji nie może, bowiem konwalidować swoim działaniem czynności, których organ podatkowy I instancji nie dopełnił.

W praktyce, więc błędy lub niedopełnienia w zakresie braku ustaleń np. możliwość i zasad amortyzacji znaków towarowych przez spółki cypryjskie – w ramach obecnie szeroko kontrolowanych przez organ tzw. optymalizacji – nie mają racji bytu i stanowią asumpt do uchylenia decyzji. Samo, bowiem zwrócenie się do organów innego państwa z ogólnymi zapytaniami dotyczącymi zasad funkcjonowania danego podmiotu w nim, bez odniesienia się do przepisów tego kraju, nie wyczerpuje obowiązków organu co do ustalenia w omawianym zakresie w sposób prawidłowy stanu faktycznego i prawnego.

Uchylając decyzję, organ II instancji może wydać wytyczne co do postępowania dowodowego i zakresu jego uzupełnienia przez organ I instancji, które będą ten organ wiązały przy ponownym rozpoznaniu sprawy.