kontrolapodatkowa.pl

Twój przyjaciel w sporze z fiskusem

Do niedawna interpretacje indywidualne uważane były za skuteczny element ochrony interesu podatników. W związku z tym podatnicy chętnie korzystali z tej instytucji, składając wnioski  o zajęcie stanowiska przez organ podatkowy i tym samym uzyskanie potwierdzenia skutków podatkowych podejmowanych lub planowanych w przyszłości działań.

W ostatnim jednak czasie daje się zauważyć tendencję do marginalizowania wartości interpretacji indywidualnych przez same organy skarbowe. Krajowa Informacja Skarbowa każdego roku publikuje raporty odnoszące się do wykonywanej przez nią działalności. Dane te wskazują na coraz mniejszą liczbę wydawanych interpretacji indywidualnych. Podczas, gdy w 2014 r. złożono łącznie 37.140 wniosków o interpretację indywidualną, to w 2018 r. podatnicy wystąpili już zaledwie z 27.783 wnioskami – co potwierdza malejące zainteresowanie tą instytucją (spadek ilości wniosków o 35%).

Złudne poczucie bezpieczeństwa

Interpretacje indywidualne z założenia mają pełnić funkcję gwarancji prawidłowości realizacji obowiązków podatkowych podatnika w jego indywidualnej sprawie. Czy jednak taka interpretacja może zapewnić całkowite bezpieczeństwo podatnikowi? Niestety obecna praktyka powoduje, że ich funkcja ochronna maleje.

Interpretacja indywidualna stanowi gwarancję dla podatnika wyłącznie w jego indywidualnej sprawie i pod warunkiem, że stan faktyczny opisany we wniosku jest zgodny z rzeczywistością. W związku z tym, aby zmniejszyć ilość wydawanych interpretacji oraz ich wartość ochronną organy podatkowe weryfikujące rozliczenia próbują pozbawić interpretacje waloru ochronnego. Dokonują tego poprzez kwestionowanie zgodności stanu faktycznego przedstawionego we wniosku przez podatnika w porównaniu do stanu rzeczywistego, jaki ustaliły, na przykład, w toku późniejszej kontroli podatkowej. Bardzo często te różnice są  mało istotne i nie mają żadnego wpływu na ocenę wniosku.

Poza dyskusją oczywiście pozostają przypadki, gdy podatnicy nieprecyzyjnie opisują stan faktyczny albo wręcz opisują go zgodnie z żądaniem KIS. Przykładowo, wprowadzenie przepisów w zakresie IP Box spotkało się z dużym zainteresowaniem ze strony podatników, w szczególności programistów. Wielu z nich chcąc zabezpieczyć swoją działalność przed ryzykiem podatkowym wynikającym ze stosowania tych przepisów wystąpiło z wnioskami do KIS o wydanie indywidualnych interpretacji podatkowych. I z pewnością są zadowoleni, ponieważ w przeważającej ilości spraw Dyrektor KIS uznał stanowiska wnioskodawców za prawidłowe. Jednak opisując lub uzupełniając opis stanu faktycznego wnioskodawcy dokonują własnej oceny wytworzenia własności intelektualnej, która z kolei uprawnia do preferencyjnych zasad opodatkowania. Natomiast później, w trakcie kontroli podatkowych organ może i często stara się zakwestionować opisany we wniosku stan faktyczny.

Syzyfowe prace

KIS może odmówić wydania interpretacji, jeżeli uzna, że czynność może mieć charakter sztuczny, czyli zmierzający do unikania opodatkowania. W wyrokach z dnia 21 marca 2018 r. (brak sygnatur) Naczelny Sąd Administracyjny (NSA) stwierdził, że samo już przypuszczenie możliwości zastosowania klauzuli przeciw unikaniu opodatkowania pozwala odmówić wydania interpretacji indywidualnej. Tym samym praktycznie zawsze organ może odmówić wydania interpretacji z uwagi na hipotetyczny stan zastosowania klauzuli przeciwko unikaniu opodatkowania (co zdarza się coraz częściej).

Odmowa wydania interpretacji oraz wzywanie do dokonania licznych uzupełnień stanu faktycznego (niekiedy dotyczy to szczegółów, które nie mają istotnego znaczenia) obecnie stanowią przejaw mniej lub bardziej celowej próby zniechęcania podatników do występowania z wnioskami o interpretacje indywidualne. Żmudny proces przygotowania wniosku, a następnie  konieczność dokonywania jego uzupełnień (często kilkakrotnie) wydłuża czas oczekiwania na wydanie interpretacji indywidualnej oraz skutecznie chłodzi zapał przedsiębiorców. Standardowy termin na wydanie interpretacji wynosi 3 miesięcy, jednak termin ten ulega wydłużeniu na skutek wzywania podatników do ciągłego składania dodatkowych wyjaśnień i uzupełnień.

Centralnie typowane kontrole podatkowe

Obserwowane w ostatnich latach zaostrzenie polityki fiskalnej wobec podatników przejawia się nie tylko w szerokim spektrum nowelizacji przepisów prawa podatkowego, ale także we wzmożonych kontrolach podatników. Narzędzia analityczne, jakimi dysponują organy podatkowe (urzędy celne i celno – skarbowe) powodują, że kontrole są coraz skuteczniejsze  i mają coraz większy wymiar finansowy. Na przestrzeni ostatnich lat, kontroli przedsiębiorców jest prawie o połowę mniej, ale znacznie zwiększyła się  kwota uszczupleń podatkowych stwierdzonych w ich wyniku.

Kontrole celniej trafiają w podmioty, które naruszają przepisy podatkowe. To z kolei przekłada się na zwiększenie ustaleń podatkowych oraz lepszą efektywność kontroli.                              

 W praktyce można zaobserwować częstsze kontrole podatkowe podatników, którzy uzyskali indywidualną interpretację podatkową.

WSPARCIE PODATNIKA – EKSPERCKA OPINIA PODATKOWA

Przedsiębiorca nie musi, a nawet niewskazanym jest, aby  samodzielnie zmagał się z identyfikacją obowiązków podatkowych. W celu zabezpieczenia jego interesów podatkowych (alternatywnie wobec interpretacji indywidualnej) może skutecznie posłużyć się ekspercką opinią podatkową. Zawiera ona kompleksową analizę przepisów oraz ocenę stanowisk sądów administracyjnych i organów skarbowych wraz ze wskazaniem konsekwencji podatkowych oraz metod ograniczenia ryzyka podatkowego.

Po pierwsze, zastosowanie się do utrwalonej praktyki interpretacyjnej KIS, która może być potwierdzona w eksperckiej opinii podatkowej, ma taką samą moc ochronną jak indywidualna interpretacja podatkowa.

Po drugie, organ podatkowy może odstąpić od ustalenia dodatkowego zobowiązania podatkowego, jeżeli na podstawie istniejących okoliczności oraz faktów należy przyjąć, że w momencie dokonywania czynności, których dotyczy decyzja, podatnik pozostawał w błędnym, ale usprawiedliwionym przekonaniu o zgodności uzyskanej przez niego w danych okolicznościach korzyści podatkowej z przedmiotem i celem ustawy podatkowej lub jej przepisu (dobra wiara). Na ocenę, że podatnik działał w dobrej wierze, może wskazywać w szczególności nieprowadzenie przez niego działalności gospodarczej lub prowadzenie jej w niewielkiej skali, wskutek czego nie można było rozsądnie oczekiwać, że w odniesieniu do czynności, których dotyczy decyzja klauzulowa, będzie on korzystał z profesjonalnych porad dotyczących ich skutków podatkowych.

Jeżeli inny podatnik niż mikroprzedsiębiorca lub konsument, nie korzysta z porady podatkowej to nie można przyjąć jego dobrej wiary. Opinia ekspercka wyklucza zatem złą wiarę, co ma zasadnicze znaczenie dla ewentualnej odpowiedzialności karno-skarbowej.