kontrolapodatkowa.pl

Twój przyjaciel w sporze z fiskusem

Jesteś przedsiębiorcą i prowadzisz swój sklep lub punkt usługowy? Powinieneś przygotować się na regularne wizyty tzw. „tajemniczego klienta” ze skarbówki. Od 2021 r. urzędnicy posiadają nowe narzędzie do kontrolowania takich miejsc nazywane nabyciem sprawdzającym. Polega ono na dokonaniu zakupu przez urzędnika bez wcześniejszego wylegitymowania się. W ten sposób Urząd Skarbowy sprawdza, czy sprzedaż jest rejestrowana na kasie fiskalnej, a sprzedawca wydaje paragon klientowi.

Jeśli chcesz przygotować się na wizytę urzędnika i wiedzieć, co mu podczas takiej czynności wolno, a do czego prawa nie ma – przeczytaj poniższy wpis. Z nami będziesz miał kontrolę nad kontrolą!

Nabywam, sprawdzam

Nabycie sprawdzające to czynność, do której pracownicy urzędów skarbowych zyskali uprawnienie na podstawie przepisów tzw. Polskiego Ładu. Polega na dokonaniu przez urzędnika zakupu towaru lub usługi w celu sprawdzenia, czy przedsiębiorca wywiązuje się z obowiązków nałożonych przez ustawę o podatku od towarów i usług. Mowa tu o:

1. zaewidencjonowaniu sprzedaży na kasie fiskalnej,
2. wydaniu klientowi paragonu fiskalnego.

Dzięki nabyciu sprawdzającemu urzędnik ma możliwość bieżącej weryfikacji przestrzegania przepisów prawa przez podatników podatku VAT. Nie wszczyna w tym celu sformalizowanych czynności i nie zawiadamia sprzedawcy o zamiarze wszczęcia kontroli podatkowej – wystarczy, że dysponuje legitymacją służbową i stałym upoważnieniem od naczelnika urzędu skarbowego.

Niedopełnienie któregoś ze wskazanych powyżej obowiązków powoduje, że podatnik nie może odliczyć podatku naliczonego z danej sprzedaży od podatku należnego, a tym samym – nie pomniejszy swojego zobowiązania podatkowego w VAT.

Przebieg nabycia sprawdzającego

Niezwłocznie po zakupie towaru lub usługi w ramach nabycia sprawdzającego, sprawdzający:

1. okazuje legitymację sprawdzanemu,
2. informuje o dokonaniu nabycia sprawdzającego,
3. poucza o prawach i obowiązkach sprawdzanego.

Przedsiębiorca musi jednak pamiętać, że nabycie sprawdzające towaru jest pozorowane. Oznacza to, że po „zakupie” urzędnik niezwłocznie zwraca sprzedającemu towar wraz z otrzymanym paragonem fiskalnym, o ile ten może zostać ponownie sprzedany. Jeśli nie i sprawdzający odstąpi od zwrotu towaru, nie zwraca sprawdzanemu paragonu. Taka sytuacja ma również miejsce, gdy sprawdzany odmówi zwrotu zapłaty za towar. Sprzedawca nie powinien jednak tego robić, ponieważ ustawa nakłada na niego następujące obowiązki:

1. przyjęcia zwracanego towaru,
2. przyjęcia paragonu fiskalnego dokumentującego sprzedaż zwracanego towaru,
3. zwrotu zapłaty otrzymanej za dany towar.

Jeśli przedmiotem nabycia sprawdzającego jest usługa, to nie sposób dokonać jej zwrotu po dokonaniu czynności służbowej. W takiej sytuacji sprawdzający zatrzymuje paragon, a sprawdzany płatność za jej wykonanie. Jeśli jednak sprawdzający zapłacił za usługę, która nie została wykonana, to sprawdzany zwraca płatność. Podobnie jest z paragonem fiskalnym – jeśli został on wydany, ale usługa nie miała miejsca, urzędnik zwraca go sprawdzanemu, chyba że sprzedawca odmówił zwrotu pieniędzy.

To, czy urzędnik zwraca paragon w związku z nabyciem sprawdzającym, czy go zatrzymuje, jest istotne dla podatkowego rozliczenia transakcji przez sprzedającego. W przypadku zwrotu paragonu transakcja nie powiększa obrotu sprzedającego i nie powiększa podatku naliczonego VAT do odliczenia od podatku należnego.

Mandat za niewystawienie paragonu

Jeśli nabycie sprawdzające przebiegnie pozytywnie – tzn. nabycie towaru lub usługi przez sprawdzającego zostanie zaewidencjonowane na kasie przez sprzedawcę i wydany zostanie paragon – urzędnik sporządzi notatkę, którą przekazuje przedsiębiorcy. Nie wywołuje ona dalszych skutków na gruncie prawa podatkowego.

Wykrycie nieprawidłowości podczas nabycia sprawdzającego wiąże się natomiast z obowiązkiem sporządzenia protokołu.

W przypadku najpoważniejszych uchybień, takich jak niewydanie paragonu, niezaewidencjonowanie transakcji na kasie fiskalnej, odmowa przyjęcia zwracanego towaru lub paragonu, czy odmowa zwrotu otrzymanej zapłaty, urzędnik może nałożyć na sprzedawcę mandat. Niedopełnienie któregoś z tych obowiązków jest bowiem wykroczeniem skarbowym. Co ważne, nawet samo niewydanie paragonu, mimo nabicia transakcji na kasie, podlega karze grzywny na gruncie kodeksu karnego skarbowego.

Grzywna nałożona mandatem karnym za wykroczenie skarbowe może wynieść nawet 18 000 zł.

Jak się przygotować na nabycie sprawdzające?

Nabycia sprawdzające są praktykowane przez organy podatkowe bardzo często. Z raportów Ministerstwa Finansów wynika, że wpływ do budżetu z ich przeprowadzenia w 2022 r. wyniósł przeszło 17 mln złotych. Jeśli do tej pory nie gościłeś w swoim sklepie urzędnika podszywającego się pod klienta, warto przygotować się na tę możliwość.

Przede wszystkim pamiętać należy, że niezaewidencjonowanie sprzedaży na kasie fiskalnej a niewydanie paragonu to odrębne wykroczenia. Dlatego oprócz naliczenia transakcji na kasie, paragon trzeba wydrukować i wręczyć do rąk klienta zanim ten dokona zapłaty. Choć wydaje się to oczywiste, każdy sprzedawca może potwierdzić, że przy dużej ilości klientów obsługiwanych między innymi czynnościami związanymi z prowadzeniem sklepu lub punktu usługowego łatwo zapomnieć o wydaniu paragonu. Brak uwagi może jednak sporo kosztować.

Kolejne, na co trzeba zwrócić uwagę, to obowiązek wręczenia paragonu nabywcy, a nie np. położenia go na ladzie. Dla sprawdzających jedynie podanie wydruku do ręki klientowi oznacza wypełnienie obowiązku. Warto też zwrócić uwagę, że zgodnie z przepisami wydanie paragonu musi nastąpić najpóźniej do przyjęcia płatności od nabywcy.

Jeśli jednak zastosujesz się do wszystkich wskazówek, a urzędnik i tak wystawi Ci mandat, pamiętaj, że możesz odmówić przyjęcia mandatu. Wówczas zostanie wobec Ciebie wszczęte dochodzenie na podstawie regulacji karnych. W takim przypadku skorzystaj z pomocy prawnika, który pomoże Ci skutecznie bronić swoich praw.