kontrolapodatkowa.pl

Twój przyjaciel w sporze z fiskusem

Ministerstwo Finansów tak szybko jak poinformowało o rozpoczęciu konsultacji podatkowych w sprawie zmian w Ordynacji Podatkowej (dalej jako: „OP”), tak szybko z tego pomysłu się wycofało.

Zgodnie ze stanowiskiem MF, obecnie prowadzone konsultacje są jedynie nieformalne i służą do opracowania rzeczywistego projektu nowelizacji OP, który następnie dopiero będzie przedmiotem konsultacji publicznych. Zdecydowanie niełatwo jest połapać się we wszystkich działaniach Ministerstwa i w tym, która z wersji jest tym razem ostateczna.

Zmiany w zakresie kontroli i postępowań podatkowych

Projekt nowelizacji zawiera wiele istotnych propozycji zmian w zakresie kontroli oraz postępowań podatkowych. Pierwsza z nich dotyczy nadawania uprawnień przez szefa KAS w drodze postanowienia, odpowiednio NUS albo DIAS właściwemu do przeprowadzenia kontroli lub postępowań w sprawach dotyczących podatników pozostających w zakresie właściwości miejscowej różnych organów – bez konieczności wystąpienia uzasadnionego podejrzenia popełnienia przestępstwa skarbowego lub konieczność zabezpieczenia dowodów jego popełnienia. Instytucja ta zostanie rozszerzona także na sprawy dotyczące płatników.

Jednocześnie zaproponowano dostosowanie treści art. 18c Ordynacji podatkowej do zmiany systemowej polegającej na zniesieniu kompetencji NUS do przeprowadzania kontroli podatkowej, na rzecz rozszerzenia jego uprawnień w ramach czynności sprawdzających.

W zakresie czynności sprawdzających przewidziano natomiast uproszczenie trybu korygowania deklaracji z urzędu przez organ podatkowy. Zgodnie z nową regulacją, organ nie musiałby doręczać podatnikowi uwierzytelnionej kopii skorygowanej deklaracji, a jedynie informację o związanej z korektą zmianie wysokości zobowiązania podatkowego, kwoty nadpłaty, kwoty zwrotu podatku albo kwoty nadwyżki podatku do przeniesienia lub wysokości straty albo informację o braku takich zmian. Każdorazowo będzie ona zawierać jednak pouczenie o prawie wniesienia sprzeciwu.

Projekt przewiduje także uzupełnienie katalogu zasad ogólnych postępowania podatkowego o zasadę proporcjonalności, bezstronności i zasadę równego traktowania, na wzór art. 8 § 1 Kodeksu postępowania administracyjnego i art. 12 ustawy – Prawo przedsiębiorców (projektowany art. 121 § 1 Ordynacji podatkowej).

Bieg terminu przedawnienia

Ministerstwo zaproponowało także szereg zmian dotyczących przedawnienia zobowiązania podatkowego. Poza dotychczasowym zawieszeniem biegu terminu przedawnienia ze względu na wszczęcie postępowania karno-skarbowego, MF planuje przyznanie takich uprawnień również w sytuacji, gdy urząd celno-skarbowy podejmie kontrolę celno-skarbową. Nowy przepis uargumentowano wyczerpywaniem okresu przedawnienia przez podatników nawet do 100 dni w związku z wnioskami o uzupełnienie decyzji, o których mowa w art. 213 OP. Postępowania z art. 213 OP będą bowiem prowadzone w okresie zawieszenia biegu terminu przedawnienia.

Nowe regulacje postanowiono wdrożyć także w związku z hipoteką przymusowa lub zastawem skarbowym – w dniu wpisu nastąpi przerwanie biegu terminu przedawnienia zobowiązania podatkowego. Jednocześnie zostanie uchylony dotychczasowy art. 70 par. 8, który budzi poważne wątpliwości w zakresie jego konstytucyjności.

Proponuje się także, aby wszczęcie postępowania w przypadku unikania opodatkowania albo przejęcie postępowania podatkowego stanowiło przesłankę zawieszenia biegu terminu przedawnienia zobowiązania podatkowego.

Nowe regulacje przewidziano także w zakresie decyzji ustalającej zobowiązanie podatkowe z tytułu opodatkowania przychodów nieznajdujących pokrycia w ujawnionych źródłach lub pochodzących ze źródeł nieujawnionych. Ze względu na fakt, że termin ten nie jest skorelowany z terminami obowiązującymi w innych tytułach podatkowych, postanowiono doprecyzować art. 68 § 4a OP. Zgodnie z nim, 5-letni termin przedawnienia w tym przypadku będzie liczony od końca roku kalendarzowego następującego po roku kalendarzowym, w którym powstał obowiązek podatkowy, a nie jak było do tej pory – licząc od końca roku kalendarzowego, w którym powstał obowiązek podatkowy w tym zakresie.

Końcowy moment zawieszenia biegu terminu przedawnienia zobowiązania podatkowego w przypadku wniesienia skargi do sądu administracyjnego na decyzję dotyczącą tego zobowiązania również stał się przedmiotem projektowanych zmian. Zgodnie z obecnie obowiązującymi regulacjami, bieg terminu przedawnienia rozpoczyna się, a po zawieszeniu biegnie dalej, od dnia następującego po dniu doręczenia organowi podatkowemu odpisu orzeczenia sądu administracyjnego, ze stwierdzeniem jego prawomocności. Zgodnie z propozycją, przepis ten ulegnie doprecyzowaniu i termin ten ustalany będzie w odniesieniu do wpływu do organu podatkowego akt sprawy wraz z odpisem prawomocnego orzeczenia – jak też na ten moment wynika z przepisów PPSA.

Projekt zakłada również modyfikację przesłanki zawieszenia biegu terminu przedawnienia zobowiązania podatkowego związanej z koniecznością uzyskania odpowiednich informacji od organów innego państwa. Obecnie zawieszenie jest uwarunkowane tym, aby od uzyskania odpowiednich informacji od organów innego państwa uzależnione było ustalenie lub określenie przez organ podatkowy wysokości tego zobowiązania. Modyfikacja art. 70a OP doprowadzić ma do tego, aby przesłanką  zawieszenia biegu terminu przedawnienia było samo wystąpienie na podstawie ratyfikowanych umów o unikaniu podwójnego opodatkowania lub innych ratyfikowanych umów międzynarodowych, których stroną jest Rzeczpospolita Polska, do organów innego państwa o udzielenie informacji niezbędnych do ustalenia lub określenia wysokości zobowiązania podatkowego, jeżeli nie ma żadnych innych okoliczności poza objętymi wystąpieniem, które mogą być przedmiotem dowodu.

MF idzie z duchem czasu

Wśród wielu nowych propozycji, pojawiły się również przepisy uaktualniające stan prawny do rzeczywistości, tj. wprowadzenie możliwości przesłuchania w postępowaniu podatkowym strony lub świadka przez organ podatkowy będący organem KAS przy użyciu urządzeń technicznych pozwalających na przeprowadzenie tej czynności na odległość.

Postępowanie uproszczone – czy będzie możliwe dla wszystkich?

Jedną z największych rewolucyjnych zmian, które zaplanowało MF jest także zastosowanie postępowania uproszczonego. Jak tłumaczy MF, miałyby one zastosowanie do nieskomplikowanych spraw podatkowych, w których nie ma potrzeby dokonywania pogłębionej wykładni prawa lub przeprowadzania złożonego postępowania dowodowego. Szybsze rozstrzygnięcie sprawy odbywać się będzie jednak w zamian za rezygnację z pewnych gwarancji procesowych.

Zastosowanie trybu uproszczonego wymagać będzie bezwzględnie wniosku strony, który w każdym czasie będzie mógł być cofnięty, chyba że wydano decyzję. Nie prowadzi to jednak do umorzenia postępowania, lecz do prowadzenia go na zasadach ogólnych. Także w odwrotnym przypadku – rozpoczęcia postępowania w sposób ogólny – będzie możliwość przejścia na postępowanie uproszone.

Sama postępowanie uproszczone znajdzie zastosowanie, jeżeli:

• rozstrzygnięcie może być wydane na podstawie dowodów przedstawionych przez stronę łącznie z wnioskiem o wszczęcie postępowania, faktów powszechnie znanych, faktów znanych z urzędu organowi, przed którym toczy się postępowanie lub możliwych do ustalenia,
• przewidywana kwota ustalanego zobowiązania podatkowego albo przewidywana zmiana wysokości zobowiązania podatkowego, kwoty zwrotu podatku, kwoty podatku naliczonego do rozliczenia lub nadwyżki podatku naliczonego nad należnym do odliczenia, lub wysokości straty nie przekracza 5 000 zł.

Nie znajdzie ono jednak zastosowania do:

• spraw, w których występuje wiele stron,
• w sprawach stwierdzenia nadpłaty,
• w sprawach kar porządkowych i kosztów postępowania,
• w sprawach wznowienia postępowania, stwierdzenia nieważności oraz zmiany lub uchylenia decyzji ostatecznej,
• postępowaniach w sprawach ulg w spłacie udzielanych na wniosek, zwolnienia płatnika z obowiązku pobrania podatku oraz ograniczenia poboru zaliczek,
• spraw, w których przedstawione przez stronę dowody i fakty znane organowi wskazują na ich skomplikowany charakter,
• w sprawach ponownie rozpatrywanych przez organ pierwszej instancji.

W postępowaniu uproszczonym nie przeprowadza się dowodu z przesłuchania świadka lub strony, opinii biegłego, oględzin, ksiąg podatkowych i dokumentu urzędowego, ani nie pozyskuje się danych z banków lub innych instytucji finansowych. Gdy wystąpi konieczność przeprowadzenia wskazanych dowodów postępowanie będzie kontynuowane na zasadach ogólnych.

W projektowanym art. 139 § 2a Ordynacji podatkowej proponuje się termin 14 dni do załatwienia sprawy w postępowaniu uproszczonym. Ponadto jak wskazano w projekcie ustawy, także uzasadnienie decyzji zostanie uproszczone i ograniczać się będzie do wskazania faktów, które organ administracji publicznej uznał za udowodnione, oraz przytoczenia przepisów prawa stanowiących podstawę prawną decyzji.