kontrolapodatkowa.pl

Twój przyjaciel w sporze z fiskusem

W proponowanym przez PiS projekcie nowelizacji ustawy o CIT znalazła się propozycja wprowadzenia obowiązku informowania organów podatkowych o wszelkich transakcjach przeprowadzanych dla celów optymalizacyjnych. Projekt ustawy zakłada, że podatnicy korzystający z legalnych metod unikania opodatkowania (tzw. „optymalizacji podatkowej“) i dobrowolnie ujawniający fiskusowi stosowane metody, uzyskają korzyści dowodowe. W pewnych wypadkach nieujawnienie stosowanych metod będzie powodować zastosowanie stawki sankcyjnej.

Zgodnie z proponowanym art. 11b u.p.d.o.p., podatnicy stosujący operacje gospodarcze, mające na celu lub powodujące bezpośrednio uzyskanie korzyści podatkowych w podatku dochodowym od osób prawnych, mogą poinformować o tych operacjach właściwy organ podatkowy. Operacjami gospodarczymi będą wszelkie czynności prawne lub działania faktyczne, mające bezpośredni wpływ na:

1. zmniejszenie przychodu,
2. zwiększenie kosztów uzyskania przychodu,
3. zmniejszenie podstawy opodatkowania lub
4. zwiększenie straty podatnika w roku podatkowym lub w najbliższych pięciu latach podatkowych.

Informacja będzie mogła dotyczyć zarówno operacji faktycznie stosowanych lub jedynie zamiaru ich stosowania. W każdym jednak wypadku informacja powinna zawierać następujące dane:

1. syntetyczny opis operacji gospodarczej wraz ze wskazaniem jej istotnych cech, mających lub mogących mieć wpływ na osiąganie korzyści podatkowych,
2. dane na temat podatników lub ich kontrahentów, którzy uczestniczą bezpośrednio, jak i pośrednio w tej operacji,
3. wielkość korzyści podatkowych, które zamierza się uzyskać lub które uzyskał podatnik w wyniku tej operacji w całym okresie jej stosowania z podziałem na późniejsze lata,
4. podmioty doradzające lub weryfikujące zastosowanie operacji gospodarczych.

Informacja będzie składana pod rygorem odpowiedzialności karnej za zeznanie nieprawdy lub zatajenie prawdy i przesyłana przez właściwy urząd do Centralnego Rejestru Podatników.

Dobrowolne złożenie zgodnej z prawdą informacji powodować będzie korzystanie przez podatnika z „domniemania działania w dobrej wierze“ oraz „domniemania legalności zastosowanych operacji gospodarczych“. Domniemania będą mogły zostać wzruszone przez udowodnienie – na podstawie odrębnych przepisów – mającego miejsce „naruszenia prawa“ przy przeprowadzaniu operacji.

Skutkiem niezłożenia informacji bądź złożenie jej z podaniem nieprawdy lub zatajeniem prawdy będzie (poza odpowiedzialnością karną w tym drugim przypadku) obowiązek udowodnienia w postępowaniu podatkowym, że zastosowane operacje gospodarcze są zgodne z prawem i rzeczywistością. Ten niekorzystny skutek będzie miał jednak zastosowanie wyłącznie w przypadku, gdy planowana lub rzeczywista korzyść podatnika przekroczy określony w ustawie „niski poziom“, to jest rocznie kwotę stanowiącą równowartość 0,001% przychodu podatnika w roku jej uzyskania. Sankcja będzie jednak miała zastosowanie w każdym wypadku, jeśli korzyść będzie większa niż 10.000 zł.

W pewnych wypadkach złożenie informacji będzie obligatoryjne, a podatników niestosujących się do nałożonych obowiązków czeka sankcja w postaci zastosowania dwukrotności stawki podstawowej, w odniesieniu do całej uzyskanej korzyści. Wskazane obostrzenie znajdzie zastosowanie jednak wyłącznie w odniesieniu do podatników, którzy w wyniku zastosowania operacji gospodarczej osiągają korzyść powyżej 0,1% przychodu podatnika w roku jej uzyskania, nie mniej jednak niż 500.000 zł.

W uzasadnieniu do projektu ustawy czytamy, że nowelizacja stawia możliwie precyzyjną granicę między działaniami legalnymi a nielegalnymi oraz podejmuje skuteczne działania, w celu wyeliminowania tych drugich. Projekt rodzi jednak liczne kontrowersje – między innymi nie wskazuje na kryteria dokładnego rozróżnienia pomiędzy „zwykłym” stosowaniem prawa, a przeprowadzaniem „operacji gospodarczych“. Na gruncie obowiązującej Konstytucji RP dyskusyjne jest także wprowadzanie „domniemania“ działania w dobrej wierze, mającego zastosowanie wyłącznie w przypadku, gdy podatnik złoży stosowną informację.

Kontrowersyjne wydaje się również samo kwestionowanie legalności przeprowadzanych przez podatników operacji gospodarczych. Optymalizacje podatkowe opierają się bowiem na korzystaniu z zgodnych z prawem konstrukcji prawnych skutkujących minimalizowaniem obciążeń podatkowych. Nie są natomiast jakąkolwiek formą uchylenia się od opodatkowania. Zgodność z prawem przeprowadzonych działań potwierdzana jest zazwyczaj przez podatników poprzez uzyskanie pozytywnej interpretacji indywidualnej Ministra Finansów.

Kacper Sołoniewicz

Artur Tim