kontrolapodatkowa.pl

Twój przyjaciel w sporze z fiskusem

Podmiotem zobowiązanym do dowodzenia w trakcie toczącego się postępowania podatkowego jest organ podatkowy. Z treści art. 122 i 187 Ordynacji podatkowej wypływa wprawdzie zasada, w świetle której, to na organach podatkowych spoczywa ciężar dowodu w postępowaniu podatkowym, jednak reguła ta doznaje wyjątku, gdy podatnik przejmuje inicjatywę procesową. Innymi słowy, zasada ta nie zwalnia podatnika z obowiązku uzasadnienia swoich twierdzeń m.in. poprzez przedstawienie stosownego dowodu. Zwłaszcza w przypadku, gdy z twierdzeń tych podatnik wywodzi, że przysługują mu określone uprawnienia przewidziane w ustawach podatkowych.

Ciężar dowodu w praktyce

W trakcie trwania postępowania podatkowego obowiązek dowodzenia w postępowaniu podatkowym spoczywa na organach podatkowych. Nie oznacza to jednak, że ciężar dowodu, tj. przedstawiania dowodów co do okoliczności istotnych w sprawie, spoczywa wyłącznie
na tych organach. Rolą organu podatkowego jest określenie granic postępowania dowodowego – faktów koniecznych do ustalenia jako niezbędnych dla rozstrzygnięcia sprawy i przeprowadzenie dowodów, które temu służą. Natomiast, rozkład ciężaru dowodowego wskazuje, na kim ciąży obowiązek przedstawienia dowodu. Nie wynika on z przepisów procesowych, ale znajduje swoje źródło w materialnym prawie podatkowym przy zastosowaniu ogólnej zasady, w myśl której ciężar udowodnienia okoliczności spoczywa na tym uczestniku postępowania, który wywodzi z niej skutki prawne. Jak wynika z powyższego ustalenie na kim ciąży obowiązek przedstawienia dowodu ma swoje praktyczne przełożenie w toku toczącego się postępowania.

Postępowanie przed NSA

Nieprawidłowe ustalenie rozkładu ciężaru dowodu przez organ podatkowy było tłem jednej ze spraw prowadzonych w ostatnim czasie przez Kancelarię Mariański Group. W stanie faktycznym wspomnianej sprawy, która znalazła swój finał przed Naczelnym Sądem Administracyjnym, organ podatkowy powziął wątpliwość co do wiarygodności dokumentów przedstawianych przez podatnika a potwierdzających amortyzację znaków towarowych. Ponadto, organ oczekiwał od podatnika przedłożenia materiałów źródłowych, którymi podatnik nie dysponował. Dodać należy, że w trakcie postępowania podatnik przedłożył wszelkie dowody wystarczające do potwierdzenia faktu amortyzacji znaków towarowych. Zarówno Wojewódzki Sąd Administracyjny, jak i Naczelny Sąd Administracyjny przyznały rację podatnikowi, potwierdzając że organy podatkowe nie podołały ciężarowi dowodowemu w sprawie i nie zgromadziły  materiału dowodowego pozwalającego na zakwestionowanie stanowiska podatnika dotyczącego prawidłowości amortyzowania znaków towarowych alokowanych w innym państwie.

Podkreślić należy, że to do kompetencji i obowiązków organów podatkowych należy rozważenie, jakie dowody będą pomocne w ustaleniu faktów w sprawie. Kolejny etap, to przeprowadzenie tych dowodów z urzędu oraz innych dowodów wnioskowanych przez podatnika. W sytuacji złożenia przez podatnika dowodów na dokonanie w tej konkretnej sprawie – amortyzacji znaków towarowych, zakwestionowanie ich wiarygodności przez organy podatkowe przeniosło ciężar dowodzenia na organ podatkowy. Innymi słowy, jeśli w ocenie organu dokumenty przedłożone przez podatnika są niewystarczające lub niewiarygodne, organ powinien przejąć inicjatywę dowodową i podważyć wiarygodność dowodów zgromadzonych w aktach sprawy.

Istotą ciężaru dowodu jest znalezienie odpowiedzi na pytanie o to, które fakty w toczącym się postępowaniu powinny być ustalone dla osiągnięcia pożądanego celu. Ustalenie stanu faktycznego to nic innego, jak przeprowadzenie postępowania wyjaśniającego, w trakcie którego organ podatkowy gromadzi dowody. Zasadne jest, więc przyjęcie przez podatnika aktywnej postawy w postępowaniu podatkowym po odpracowaniu strategii działania ze swoim pełnomocnikiem. Ciężar dowodzenia obciąża co prawda organ podatkowy. Nie oznacza to jednak, że obowiązek poszukiwania i przedstawiania dowodów, co do okoliczności istotnych w sprawie spoczywa wyłącznie na organach podatkowych. Konkretna sprawa może różnie kształtować rozkład ciężaru dowodu, obarczając nim również stronę postępowania.