kontrolapodatkowa.pl

Twój przyjaciel w sporze z fiskusem

Organy podatkowe coraz częściej korzystają z pojęcia rzeczywistego właściciela, w celu ograniczenia prawa do korzystania ze zwolnień lub obniżonych stawek podatku u źródła. Z kolej, aby podmiot mógł skorzystać z określonych profitów podatkowych, strona z którą zawarł umowę, musi być rzeczywistym dysponentem uzyskanego przez siebie dochodu.

Rzeczywisty właściciel – kto to taki?

Beneficial ownerem jest podmiot, który otrzymuje daną należność dla własnej korzyści. Nie stanowi on w danej transakcji funkcji:

• powiernika,
• pośrednika
• lub innego podmiotu zobowiązanego do przekazania uzyskanej należności
  w całości lub części dalszemu podmiotowi.

Podmiot taki samodzielnie, więc decyduje o swoim dochodzie, jego przeznaczeniu oraz ponosi ryzyko ekonomiczne związane z utratą tej należności. Istotne jest również, aby dany podmiot prowadził rzeczywistą działalność gospodarczą i uzyskiwał w związku z nią dochód.  

Problem tzw. spółek „wydmuszek”

Dwie pierwsze – powyżej wskazane kategorie nie budzą większych wątpliwości, niemniej ostatnia z nich może być problematyczna.

Warunek ten wyłonił się w związku z kontrolami prowadzonymi przez organy podatkowe. Jego podłożem była konieczność upewnienia się, czy podmiot, który uzyskał należność nie jest tak zwaną spółką „wydmuszką”.

W kontekście omawianego zagadnienia – będą to spółki, które formalnie są właścicielami dochodu, ale w praktyce dysponują tylko ograniczonym władztwem nad należnością, ze względu na spółkę matkę, która mająca większość lub całość udziałów, ma kontrolę nad działaniem spółki „wydmuszki”. Zakładane są one w ściśle określonym celu, nie prowadzą działalności gospodarczej, a ich dochód w całości lub znacznej części jest przekazywany dalej. Powyższe powoduje to, że w/w spółki pełnią tylko funkcje powiernicze, pośredniczące, a ich działania nie są dokonywane dla własnych korzyści.

Dokonując oceny powyższych kryteriów – organ weryfikuje, m.in.:

• siedzibę spółki (także w aspekcie prowadzenia tzw. wirtualnych biur);
• strukturę i warunki (w tym wysokość płac) zatrudnienia pracowników;
• zakres prowadzonej działalności;
• uzyskiwane dochody (ich rodzaj, źródła).

Przerzucenie ciężaru dowodowego na podatnika

Zgodnie z wyrokiem WSA w Białymstoku z dnia 15 lutego 2023r. (sygn. akt: I SA/Bk 6/23), rzeczywistym właścicielem będzie podmiot, który faktycznie korzysta z danego dochodu. Spółka pośrednicząca, choć formalnie jest właścicielem dochodu, ma ograniczone uprawnienia do zarządzania nim, co czyni ją jedynie powiernikiem transakcji, a nie „beneficial ownerem”. Zatem, spółka taka nie posiada pełnych uprawnień do dysponowania dochodem.

Wobec faktu, iż rzeczone benefity podatkowe wiążą się z udziałem w danej transakcji tzw. beneficial owner’a, to obowiązek wykazania spełnienia tegoż warunku spoczywa na podatniku korzystającym z ulgi bądź zwolnienia. W omawianej sytuacji, to on będzie musiał wykazać, że strona transakcji dokonała jej dla własnej korzyści.